TƯƠNG LAI CỦA MỘT ẢO TƯỞNG - Trang 97

những mong đợi của bạn. Và đó không phải vì tôi là người phản động cố
chấp, có lẽ bạn đã nhìn tôi như thế. Không, đó là vì tôi là một người biết
điều hợp lý.
Chúng ta bây giờ dường đã đổi các vai trò: bạn xuất hiện như một người
nồng nhiệt, người cho phép mình được những ảo tưởng cuốn đi xa, và tôi
bênh vực cho những tuyên đòi của lý trí, những quyền của chủ nghĩa hoài
nghi.
Những gì bạn đã giảng giải chi tiết dường như với tôi được xây dựa trên
những sai lầm, bắt chước thí dụ của bạn, tôi có thể gọi chúng là những ảo
tưởng, vì chúng phản bội rõ ràng đủ hết ảnh hưởng của những mong muốn
của bạn. Bạn gắn hy vọng của bạn về sự khả hữu những thế hệ vốn không
trải qua kinh nghiệm bị ảnh hưởng của những học thuyết tôn giáo trong thời
thơ ấu sẽ dễ dàng đạt được sự ưu việt mong muốn của trí tuệ bên trên đời
sống của những bản năng. Điều này chắc chắn là một ảo tưởng: trong
phương diện quyết định này, bản chất con người khó có khả năng thay đổi.
Nếu tôi không nhầm - kẻ biết quá ít về những văn minh khác – ngay cả đến
ngày nay, có những giống người đã không lớn dậy dưới áp lực của một hệ
thống tôn giáo, ấy thế nhưng họ không đến gần với lý tưởng của bạn hơn so
với phần còn lại. Nếu bạn muốn đuổi tôn giáo ra khỏi văn minh châu Âu
chúng ta, bạn chỉ có thể làm thế bằng những phương tiện của hệ thống
những học thuyết khác, và một hệ thống như thế, ngay từ đầu chắc chắn thế
chỗ tất cả những đặc điểm tâm lý của tôn giáo – cũng lại thiêng liêng, cứng
ngắc và không khoan dung, lại cùng những cấm đoán tư tưởng – cho sự
phòng vệ của chính nó.
Bạn phải có một cái gì đó thuộc loại nhằm đáp ứng những yêu cầu của giáo
dục. Và bạn không thể nào mà không có giáo dục. Con đường từ trẻ sơ sinh
bên vú mẹ đến con người văn minh là một con đường dài, trên đó quá nhiều
người trẻ sẽ đi lạc và thất bại, không đạt được những nhiệm vụ đời người ở
thời điểm thích hợp, nếu họ đã bị bỏ mặc không hướng dẫn về sự phát triển
của riêng họ. Những học thuyết vốn được áp dụng trong sự giáo dục họ sẽ
luôn luôn đặt những giới hạn trên những suy nghĩ của họ những năm trưởng