Năm 1584, Bruno tóm tắt quan điểm của mình với những dòng sau: “Chúng tôi
tuyên bố không gian này vô tận…nó chứa đựng vô vàn thế giới giống như thế
giới của chúng ta.” Ngày nay, hơn 400 năm sau, đã có khoảng 4.000 hành tinh
thuộc Dải Ngân Hà nhưng nằm ngoài Hệ Mặt Trời được ghi nhận. Danh sách này
vẫn đang tăng thêm gần như mỗi ngày. (Năm 2017, NASA liệt kê 4.496 ứng viên
hành tinh do tàu Kepler phát hiện. Trong số đó, 2.330 hành tinh đã được xác
nhận.)
Nếu có dịp đến Rome, bạn nên đi thăm Campo de’ Fiori - tức quảng trường Đồng
Hoa – nơi bức tượng uy nghi của Bruno được đặt tại chính địa điểm ông bị hành
hình. Hôm tới đó, tôi chứng kiến một khung cảnh nhộn nhịp, tấp nập kẻ bán
người mua. Có lẽ không phải ai trong số họ cũng biết quảng trường này từng là
nơi hành quyết những người dị giáo. Nhưng dưới chân tượng Bruno, như một lẽ
tất nhiên, một số thanh niên mang phong cách nổi loạn, nghệ sĩ và nhạc công
đường phố đang tụ tập. Giữa bầu không khí thanh bình này, tôi tự hỏi vào thời
Bruno, tinh thần thời đại đó ra sao mà lại khiến thiên hạ hăng máu giết người tới
vậy. Sao họ có thể nhẫn tâm tra tấn và sát hại một triết gia lãng tử?
Tư tưởng Bruno chìm vào quên lãng suốt nhiều thế kỷ, do việc tìm kiếm hành
tinh ngoài Hệ Mặt Trời quá sức khó khăn và còn từng được xem là gần như bất
khả thi. Các hành tinh không tự tỏa sáng. Thậm chí khi chúng phản chiếu ánh
sáng từ sao mẹ thì độ sáng phản chiếu này vẫn yếu hơn độ sáng từ chính sao mẹ
hàng tỷ lần và ánh sáng chói gắt của sao mẹ vẫn có thể che khuất hành tinh.
Nhưng ngày nay, nhờ có các kính viễn vọng khổng lồ và tàu thăm dò ngoài
không gian, những dữ liệu chứng minh Bruno đúng dần như thác lũ đổ về.
HỆ MẶT TRỜI LÀ MỘT HỆ ĐIỂN HÌNH?
Thuở bé, một cuốn sách thiên văn đã làm thay đổi cách hiểu của tôi về vũ trụ. Sau
phần miêu tả các hành tinh, sách kết luận rằng Hệ Mặt Trời rất có thể là một hệ
điển hình bên cạnh nhiều hệ khác, đúng như lời của Bruno. Nhưng còn xa hơn
thế, cuốn sách phỏng đoán hành tinh ở các hệ khác cũng quay theo quỹ đạo gần
như tròn hoàn hảo quanh mặt trời của chúng, giống Hệ Mặt Trời. Các hành tinh
