Câu trả lời có thể được tìm thấy khi ta sử dụng ADN như một chiếc “đồng hồ”.
Các nhà sinh học nhận thấy ADN biến đổi gần như theo cùng một tỷ lệ qua các
thời đại. Thí dụ, họ hàng tiến hóa gần nhất của chúng ta là loài tinh tinh. Phân
tích cho thấy ADN chúng ta khác tinh tinh chừng 4%. Nghiên cứu hóa thạch của
tinh tinh và người chỉ ra rằng chúng ta phân hóa với loài này từ khoảng sáu triệu
năm trước.
Như vậy, cứ khoảng 1,5 triệu năm, ADN chúng ta lại biến đổi 1%. Đây chỉ là con
số xấp xỉ, nhưng hãy xem liệu nó có giúp chúng ta hiểu về ADN của chính mình
thời xa xưa hay không.
Giả định tỷ lệ thay đổi 1% trong mỗi 1,5 triệu năm là con số gần như bất biến.
Hãy xem xét người Neanderthal, họ hàng gần nhất của người hiện đại. Phân tích
ADN và hóa thạch cho thấy ADN của họ khác chúng ta khoảng 0,5% và chúng ta
tách khỏi họ từ khoảng 500.000 đến một triệu năm trước. Kết quả này tương
đồng với đồng hồ ADN.
Phân tích người hiện đại, ta thấy hai người được chọn ngẫu nhiên có ADN khác
nhau khoảng 0,1%. Đồng hồ ADN lại cho ta thấy các nhánh khác nhau của loài
người bắt đầu phần tách khoảng 150.000 năm trước, đúng với thời điểm nguồn
gốc con người.
Vậy là với đồng hồ ADN, ta có thể tính toán tương đối chính xác thời điểm con
người tách khỏi tinh tinh, người Neanderthal, cũng như các nhánh người khác.
Điều quan trọng là chúng ta có thể áp dụng phương pháp đồng hồ này để có thể
tính toán sự khác biệt của loài người trong tương lai khi chúng ta sống phân tán
khắp thiên hà và không biến đổi gen quá nhiều. Giả định rằng thời điểm đó ta
sống trong nền văn minh Cấp II và có tên lửa đạt vận tốc thấp hơn ánh sáng trong
100.000 năm.
Ngay cả nếu các khu định cư của loài người mất hết liên lạc với nhau thì ADN
con người khi đó nhiều khả năng vẫn chỉ khác với chúng ta 0,1%, bằng với độ
khác biệt ta thấy hiện nay giữa các cá thể người.
