nghệ thuật. Chàng sung sướng nếu người ta gọi chàng là người viết
ra được những quyển sách tiếng Việt hay nhất. Cũng không để làm
gì... nhưng mà như thế sẽ lý thú chứ? Mà em...
- Cố gắng đi tìm bản chất - Vũ lẩm bẩm - Cũng không để làm
gì? Để xác định một trạng thái ư? Một tình cảm ư? Một cách ứng xử ư?
Quá ư tầm thường! Mà vô nghĩa...
Hay là nhịp điệu? - Vũ lại băn khoăn tự hỏi. Chàng biết rằng vũ
trụ kia hỗn độn vô minh, trái đất chúng ta quá bé nhỏ, con người
quá bé nhỏ... Văn học không phải là tất cả. Không nên quá coi trọng
văn học. Văn học chỉ là từ ngữ. Như những ngọn gió... Thế còn lương
tâm? Nhưng sao lại đi băn khoăn điều đó làm gì? Hai trong vô số
những cửa ải, những vấn nạn mà nhà văn phải đối đầu là đạo đức
và chính trị... Nghĩa là lương tâm. Rồi đến gì nữa? Rồi đến
tiền... Cũng không phải thế. Sống thôi! Vũ mới hai mươi nhăm
tuổi mà! Chàng còn trẻ tuổi.
Vũ biết chàng là một trong những nhà văn tiên phong ở Việt
Nam. ở Việt Nam người ta mới viết tiểu thuyết, làm thơ, làm báo
chừng mươi năm nay. ở đây gần như chưa có văn học. Một vùng đất
trống. Không sao cả. Văn học còn trẻ tuổi, chàng còn trẻ tuổi. Nghĩa
là chàng còn vô vàn những khám phá, những ngạc nhiên và cơ hội.
Chàng sẽ viết ra những phát kiến của chàng về tâm hồn người
dân Việt, giống như nhà thám hiểm địa lý đi lên Bắc cực viết về
loài gà gô trắng hay chim cánh cụt.
Vũ đưa mắt nhìn ra cửa sổ xe điện, Hà Nội đang vào xuân. Mưa
nhỏ. Hà Nội nhơ nhớp và nghèo xác. Không phải cái nghèo thông
thường: nó là cái nghèo vô lối, dị mọ, không đâu có. Tất cả đòi hỏi
phải khai hóa, phải học hỏi từ đầu. Ôi cái đất nước Việt Nam, cái
cộng đồng người Việt Nam khốn khó của chàng! Sao ánh mắt
người Việt nó nhanh thế kia? Nó u ám thế kia? Bọn gian dối và
