chăng nữa thì cũng làm một trong hai nước mất lòng. Cuối cùng ông chọn
giọng Saint Simon (1675 - 1755) để dịch Murasaki. Và ông cho biết: "Tôi
cố gắng hết sức tôn trọng chuyển động của câu văn, và tôi chắc mình đã
gần như theo được nhịp điệu phức tạp, rất "nói" của nguyên bản; một văn
bản viết ra để "kể", để đọc cao giọng. Tôi phải vừa đọc to nguyên bản, vừa
cho chạy máy ghi âm ghi lời bản dịch, để so sánh nhịp điệu hai câu văn"
(Tựa, trang XXXI, Le dit du Genji, nxb Publications Orientalistes de
France, 1999).
Truyện Genji được coi là kiệt tác trong văn học cổ điển Nhật Bản, nhưng
phải đợi đến tình trạng dịch thuật và giao lưu văn hóa đương thời, người
đọc mới thấy rõ giá trị đích thực của nó. Đây là cuốn tiểu thuyết hiện thực
đầu tiên, đi sâu vào đời sống tình cảm và tâm lý con người, với giọng văn
đầy chất thơ: "Ánh trăng mồng bảy khắc những tia nhợt nhạt trên gương
hồ. Trong mùa buồn bã, nhánh cây mập mờ phủ lá, những giây hoa võng
trên cây tùng hình thù đặc biệt, thân nghiêng, đỉnh cao chót vót, phô bày
một quang cảnh quyến rũ khác thường" (trang 617), với những thức động
giác quan sâu xa giữa con người và vạn vật trong một tâm hồn đặc dị hòa
hợp tuyệt vời với thiên nhiên, chỉ có thể tìm thấy trong các khu vườn Nhật
Bản. Murasaki đã "viết" tâm hồn Nhật trong tác phẩm của nàng, đời sau
nhiều người tìm cách nối gót, nhưng không mấy ai đạt được.
Truyện Genji, như bức họa sống động, tỉ mỉ, về cuộc sống vương triều
thế kỷ XI, bút pháp phân tích tâm lý sâu sắc mỗi nhân vật. Tác giả đối lập
hai tư chất: một bên là Genji, hoàng tử đẹp trai, thông minh, lịch sự, sang
trọng, đáng yêu, buông thả, tự do, nhưng lại luôn luôn trung thành với
người tri kỷ, một bên là Murasaki, đoan trang, trí thức, người đàn bà lý
tưởng của thời đại Heian. Sự đối chất bật ra những vấn tra định mệnh;
những bấp bênh của tình yêu, của hạnh phúc; những vô nghĩa của cuộc đời,
của sự sống và sự chết.
Tác phẩm còn mang một chiều hướng tiên phong khác, qua giọng ông
hoàng, Murasaki đã tìm cách định nghĩa và phê bình thể loại hư cấu, bàn
