Tiếng nàng làm bọn đàn bà rũ ra cười. Hắn trạnh thấy sao trời thu cao
thế. Lại một phát súng.
Như giọt mưa thu nâu, quả dẻ rơi trúng đầu trọc của bồ tát O-Nobu, xác
thịt vương vãi tứ phía. Đám đàn bà cười lăn cười bò, hò la kích động ầm ĩ.
(1925, dịch từ bản tiếng Pháp
của Anne Bayard-Sakai và Cécile Sakai)
Truyện Bồ tát O-Nobu có thể coi như sự tương hợp Đạm Tiên - Thúy
Kiều trong tâm hồn Nhật Bản. Nguyễn Du đã từng trùng phùng hai sinh
mệnh: Đạm Tiên, người kỹ nữ thời xưa và Thúy Kiều người con gái bán
mình thời sau.
Ở Kawabata là sự gặp gỡ giữa O-Nobu, người kỹ nữ thời xưa và người
con gái lầu hồng thời nay. Giữa hai định mệnh thanh lâu là hắn. Hắn mang
sắc thái phũ phàng của một khách chơi dung tục, nhưng có những tình cảm
sâu sắc của một tâm hồn cao thượng. Truyện chia làm bốn mảng: 1- Giới
thiệu người kỹ nữ xưa. 2- Hắn xuất hiện: lỗ mãng, dung tục. 3- Thánh nữ:
biểu hiện sắc tình. 4- Tàn tạ mùa xuân. Như bốn tiết đoạn của một bài thơ.
Mỗi tiết một sắc thái khác, một Kawabata khác. Tiết đầu, chân dung "cổ
điển" của Đạm Tiên O-Nobu; tiết thứ nhì, chân dung "hiện thực" của
khách; tiết ba, chân dung "lãng mạn" của người đẹp; và tiết bốn, những phũ
phàng tan vỡ của sắc tình.
Cây dẻ trong sân sừng sững như cây nhân sinh. Quả dẻ vỏ ngoài có gai.
Lột lớp gai ngoài, tới làn vỏ trong nhẵn thín. Dưới làn da mịn màng là thịt
dẻ. Mối "tương giao" giữa quả dẻ, con người và đất trời được nhà văn thầm
kín bọc trong lớp chữ. Thân phận giang hồ khác gì quả dẻ, như giọt mưa
thu nâu, rơi xuống chiếc đầu trọc của O-Nobu, như một động tác luân hồi
và cũng là động tác tự hủy, tự vận, tự gieo bất hạnh xuống chính phận mình
làm thịt xương tan nát. Toàn thể văn bản là những lớp lang lồng ấp nhiều
tầng, ý nghĩa đan cài ngang dọc, nhiều lớp đớn đau phủ lên nhau: da dẻ,
