Có một sự thật lịch sự mà ai cũng nhận thấy là việc cụ Phan Bội Châu bị
bắt và đưa ra xử án là một biến cố quá lớn lúc bấy giờ . Lớn bởi vì cụ là
biểu tượng của tấm gương ái quốc , là hình ảnh vĩ đại trong lòng quần
chúng đến nỗi Nguyễn ái Quốc phải chỉ điểm cho Tây bắt cụ để giành lấy
thế độc quyền cho đãng mới thành lập của mình . Việc xử án Phan Bội
Châu là một đề tài tranh luận sôi nổi từ mẫu quốc cha đến thuộc địa , từ
những quan điểm chống thực dân cho đến cái nhìn của những người ủng hộ
chế độ thuộc địa . Pháp căm thù , chỉ muốn xử tử cụ Phan Bội Châu , vì
những hoạt động trước đây của Việt Nam Quang Phục Hội . Nhưng giết cụ
thì chúng thấy bất lợi vì sẽ biến cụ thành một thánh tử đạo , như lời Phạm
Quỳnh nhận xét . Thành ra Pháp đành giảm án , cho giam lỏng và chỉ định
cư trú tại Huế .
Tuy nhiên , cũng chính nhờ việc cụ Phan bị bắt mà làng sóng yêu nước
bừng bừng khởi dậy trong lòng thế hệ thanh niên Việt Nam trên cả nước ,
thúc đẩy họ sẳn sàng lao vào cuộc chiến chống Pháp . Chỉ tiếc rằng , giữa
lúc khí thế cuồn cuộn như vậy thì chẳng có một đoàn thể quốc gia nào hiện
diện , chẳng có một tổ chức chính thống nào có mặt để thu hút sự tham gia
của những người nhiệt huyết . Duy nhất trên sân khấu chính trị lúc ấy chỉ có
Việt Nam Thanh Niên Cách Mệnh Đồng Chí Hội của Nguyễn ái Quốc vừa
ra đời và tung cán bộ đi vận động khắp nơi . Đó là một khoảng trống của
lịch sử , tạo cơ hội cho Thanh Niên Cách Mệnh Đồng Chí Hội độc diễn
tung hoành , lôi kéo biết bao nhiêu người trẻ như Tân , Hậu và Duyên đứng
vào hàng ngũ của họ .
Kể từ hôm ấy , cuộc đời của Hậu và Duyên rẽ sang một khúc quanh mới
. Nếp sống bình lặng của hai cô gái quê không còn nữa sau khi đã được
trang bị một lý tưởng mà hai cô tin là rất cao cả . Trong một phút bồng bột ,
Hậu mơ màng bảo Tân :
- Làm cách mệnh mà chỉ đi tuyên truyền thì em chả thích tí nào . Có ai
dạy cho em bắn súng , giao cho em khẩu súng lục , em sẽ vào tổ ám sát , đi
