bị ngay một đòn choáng váng – thì ra thằng con trai bé bỏng của anh đã
chết từ lâu. Khi Edigej nhập ngũ, thằng bé mới được sáu tháng. Cái số nó
chỉ sống được mười một tháng. Nó bị lên sởi và không chịu nổi cái nóng
bên trong, đã lìa đời. Gia đình không muốn viết thư cho bố nó biết, gởi đi
đâu và viết làm gì kia chứ? Ngoài mặt trận thiếu tin đó cũng có khối chuyện
đau lòng rồi. Nếu còn sống trở về, biết chuyện sẽ đau khổ ít lâu rồi qua đi,
bà con họ hàng lập luận như thế và khuyên Ukubala đừng báo tin cho
chồng. Anh chị còn trẻ, họ nói, hết chiến tranh, tha hồ mà đẻ. “Một cành bị
gãy, chưa phải là tai hoạ, cái chính là thân cây phải nguyên vẹn”. Ngoài ra,
mọi người cũng nghĩ, tuy không nói ra, nhưng ai cũng hiểu ngầm: ví dụ, lỡ
anh ấy có bề nào, chiến tranh là chiến tranh, tên rơi đạn lạc, thì vào giây
phút cuối cùng từ giã cõi đời, hãy để anh ấy hy vọng rằng còn đứa con trai
ở nhà, dòng họ đâu đến nỗi tuyệt tự…
Ukubala tự hành hạ mình về mọi chuyện, chị nức nở ôm chặt người
chồng vừa trở về. Chị đã chờ đợi ngày hôm nay với bao hy vọng và đau đớn
như một người có lỗi, chị vừa kể vừa khóc sướt mướt, khiến các bà già phải
cản ngăn. Thằng bé bị bệnh sởi rất nặng, căn bệnh ấy nguy hiểm vô cùng, lẽ
ra phải dùng chăn ấm nhồi lông lạc đà quấn chặt thằng bé, đặt trong buồng
tối, thường xuyên cho uống nước lạnh và kệ nó. Nếu trời tha cho, nó chịu
được các cơn sốt nóng thì sẽ sống. Đằng này Ukubala không chịu nghe lời
các bà già trong làng, chị hỏi mượn hàng xóm một chiếc xe ngựa và chở
con đến nhà bác sĩ ở tận dưới ga. Nhưng đến được Aralsk trên chiếc xe
ngựa quá xóc thì muộn rồi, thằng bé đã chết dọc đường. Chị bác sĩ nhiếc
móc người mẹ trẻ hết lời, chị ta bảo lẽ ra Ukubala phải làm theo lời khuyên
của các bà lão…
Đấy, những tin như thế chờ sẵn Edigej ở nhà, khi anh bước qua ngưỡng
cửa. Anh hoá đá, anh rầu rĩ vì đau khổ từ giờ phút ấy. Trước kia anh không
bao giờ ngờ mình sẽ thương nhớ đứa con trai đầu lòng, mà anh chưa hề ẵm
bế thực sự tới mức sâu xa như vậy. Do đó anh lại càng đau đớn về sự mất
mát, không bao giờ anh có thể quên được nụ cười của đứa bé chưa có răng,
một nụ cười tin cậy, tươi tắn, hễ nhớ đến lòng anh như thắt lại.
