Cả hai nhà này đều tổ thuật Lão, Trang, cho thiên địa vạn vật đều gốc ở
“vô”, nhưng chủ trương có điểm khác nhau. Theo Hà thì thánh nhân không
có hỉ, nô, ai, lạc; theo Vương thì thánh nhân cũng có thất tình như mọi
người, chỉ khác là sáng suốt hơn người nên không bị thất tình làm luỵ đến
thân.
Hà tuy chủ trương vô vi, theo tự nhiên như Lão Tử, nhưng lại nói rằng:
“Muốn khéo trị nước thì trước hết phải trị (làm cho ngay) cái thân mình;
muốn trị cái thân mình thì phải cẩn thận ở sự tập tành. Điều mình tập mà
ngay thì thân mình cũng ngay, thân mình ngay thì chẳng đợi lệnh cũng
làm”. Vương dùng học thuyết của Lão, Trang mà chú thích kinh Dịch, mở
đường cho người đời sau chú thích các kinh của Lão, Trang.
Vậy cả hai ông vẫn còn giữ được ít nhiều tư tưởng của Khổng giáo. Tới đời
sau, Lão, Trang mới át hẳn Nho và Huyền học mới đạt được cái mức cao
nhất, lưu lại cho hậu thế bộ Trang Tử chú (Chú thích sách Trang Tử). Bộ
này do Hướng Tú viết, sau Quách Tương nhuận sắc thêm đưa ra nhiều kiến
giải mới, làm cho học thuyết Trang tử tiến được một bước.
Trang Tử chú chủ trương rằng vạn vật tự nhiên sinh ra: “Sự vật, xét gần thì
có thể biết được ở đâu mà ra, nhưng tìm nguyên nhân ngược lên đến cùng
cực thì không có gốc nào cả mà là tự nó sinh ra” (Phù sự vật chi cận, hoặc
tri kỳ cố; nhiên tầm kỳ nguyên dĩ chi hồ cực, tắc vô cố nhi tự nhĩ dã)
Nhưng trong vũ trụ, vạn vật có liên quan mật thiết với nhau; ta sở dĩ như
vầy là vì vũ trụ như vầy. Trời và người biến hoá không ngừng. Xã hội cũng
biến hoá, chế độ ở thời này chỉ có ích cho thời này thôi, qua thời khác hoá
ra có hại. Hễ thời thế mới thì tự nhiên có biện pháp mới để ứng với thời thế,
mình chẳng phải làm gì cả mà mọi việc hoàn hảo. Như vậy là “không làm
mà không cái gì không làm” (Vô vi nhi vô bất vi).
Đại loại vũ trụ quan, nhân sinh quan trong Trang Tử chú như vậy. Lão cũng
