thấu hiểu được rõ cái cơ nham mầu nhiệm của vũ trụ thì nhân đó có thể
thắng được những lực lượng tự nhiên mà lợi dụng nó, đó là những sở đắc
của loài người về kỹ-thuật và khoa-học.
Những sở đắc ấy tương đối thì có tính chất xác thực hơn, nhưng vì sự
hiểu biết của loài người vốn có hạn, cho nên những sở đắc ấy, chỉ tương
đương với những chân lý tương đối mà tinh thần của người còn có thể vượt
lên. Tuy nhiên trong tạm thời, những sở đắc ấy vẫn là lợi khí chung của
người để trấn áp tự-nhiên, chứ không phải là những lợi khí của một giai-cấp
dùng riêng để trấn áp giai-cấp khác mặc dầu giai-cấp thống-trị, trong thực-
tế, vẫn thường lạm dụng những lợi khí ấy để giữ vững địa vị của họ.
Trong phần tranh đấu với người thì chúng ta thấy có những giá-trị của
giai-cấp trên chuyên dùng để áp bức bóc lột những giai-cấp dưới. Đến khi
giai-cấp trên sụp đổ thì tất nhiên những giá-trị áp bức ấy cũng phải tiêu
vong. Một phía khác, chúng ta thấy những giá-trị của một giai-cấp mới, cái
giai-cấp có sứ mệnh tiếp tục lịch sử dùng để chống đối với giai-cấp trên mà
đem xã-hội tiến lên giai đoạn khác. Sau khi giai-cấp mới đã chiếm đoạt được
địa vị thì phần nhiều những giá trị ấy lại mất hẳn tính chất sáng-tạo mà
thành bảo thủ tiêu cực, và rốt cuộc đến phải diệt vong. Nhưng trong buổi
giai-cấp ấy đương còn phải tranh đấu để dành quyền lãnh đạo thì những giá
trị họ dùng toàn là những giá trị mạnh mẽ thúc giục sự tiến-triển của xã-hội,
toàn là những giá trị bắt nguồn ở lòng khát khao giải thoát và tiến thủ của
toàn-thể dân chúng. Đến sau khi họ đem những giá trị ấy mà chế luyện lại,
làm cho nó mất hết yếu tố linh hoạt mãnh tiến, thì dân chúng lao khổ vẫn
không quên những nỗi mong mỏi khát khao giải thoát, cho nên ta có thể nói
rằng khi giai-cấp trên đem những giá trị ấy mà nặn ruột quăng đi, chỉ giữ lấy
vỏ không, thì những cái ruột chứa đựng cả phần tinh túy, dân chúng vẫn giữ
lấy được. Thế rồi nếu những phần tử mạnh mẽ nhất trong dân chúng họp lại
thành một lớp người mới để tranh đoạt địa vị thì những giá trị kia chính do
họ bồi bổ và phát triển để dùng làm vũ khí mà đánh đổ lớp người trên.
Xem như thế thì trong tổng-thể văn-hóa, chúng ta nhận thấy rõ rằng có
một phần gồm những giá-trị chung của người, đại khái là những sở đắc về
