không biên chép lại, đồng thời các thính giả cũng không ai nhớ cả, hay một
nhạc-sĩ cũng tức tịch đánh một bản nhạc rất hay, cử tọa nghe đều cảm kích
thán phục, nhưng sau đó không ai thuộc mà nhà nhạc-sĩ cũng không ghi lại,
như thế thì bài thơ ấy cũng không thể thành giá-trị văn-hóa được.
Vậy chúng ta lại phải nói thêm rằng hoạt động văn-hóa tức là sáng-tạo
giá-trị văn-hóa mới hay tái-tạo giá-trị văn-hóa cũ để làm những tài sản
chung cho xã-hội cùng hưởng thụ lâu dài.
*
Nhưng, như tôi đã nói ở đoạn trên, vì sự phân công ở trong xã-hội một
ngày một tinh tế cho nên ở xã-hội ngày nay chúng ta thấy có một hạng
người chuyên môn về sự hoạt động văn-hóa, mà các người khác, tuy có thể
thời hồ tham dự vào sự hoạt động văn-hóa, nhưng không phải là chuyên
môn. Các nhà chuyên môn ấy, người ta thường gọi là người trí-thức. Theo
cái tiêu-chuẩn của sự hoạt động văn-hóa đã nhận định ở trên, thì những
người trí-thức chuyên môn phải là những người chuyên môn về sự sáng-tạo
hay tái tạo những giá-trị văn-hóa, ví như các nhà nghệ-sĩ, thi-sĩ, văn-sĩ, triết-
học, khoa-học, giáo-sư, bác-sĩ, luật-sư, kỹ-sư, giáo-sĩ, v.v… Đồng thời với
sự chuyên môn hóa của hoạt động văn-hóa, cái quan niệm văn-hóa cũng có
khuynh hướng thu hẹp lại. Vì thế mà sinh ra những quan niệm cho văn-hóa
là ý-thức-hệ, hoặc cho văn-hóa là sáng-hóa hay là giáo-hóa, như chúng ta đã
thấy ở trên. Chúng ta đã nhận văn-hóa vốn rộng hơn cả ý-thức-hệ, sáng-hóa
và giáo-hóa. Nhưng cái xu-hướng thu hẹp quan niệm văn-hóa đi đôi với cái
xu-hướng chuyên môn hóa của hoạt-động văn-hóa lại là một hiện tượng dĩ-
nhiên, không thể chối cãi được, cho nên chúng ta tất phải nhận xem cái
phạm vi thu hẹp ấy thế nào là chính xác. Muốn thế chúng ta cũng phải bằng
cứ vào sự hoạt-động văn-hóa.
Những hạng trí-thức chúng ta liệt kê ở trên có phải đều là những nhà
chuyên môn hoạt-động văn-hóa không ? Xét chung thì họ đều là những
người hoạt-động về văn-hóa, nhưng không phải rằng tất cả sự hoạt-động của
họ đều là hoạt-động văn-hóa cả. Lấy những điều kiện của sự hoạt-động văn-
hóa mà chúng ta đã đặt ở trên kia làm tiêu-chuẩn, thì chúng ta thấy rằng họ
