VĂN HÓA LÀ GÌ? - Trang 51

văn-hóa giai-cấp mà dùng làm lợi khí thống-trị. Bởi thế cho nên trong hạng
trí-thức là hạng người chuyên môn hoạt động về văn-hóa, chúng ta thấy một
phần đông bị quyền lợi hay những điều kiện xã-hội khác buộc vào phạm vi
giai-cấp thống-trị mà hoạt động. Dù là họ sáng-tạo giá-trị mới hay tái tạo
giá-trị cũ, họ cũng chỉ là hoạt động trong phạm vi văn-hóa giai-cấp. Họ là
những người sản-xuất và duy trì những tư-tưởng, những quan-niệm, những
ảo-tưởng, những cảm giác, những ấn tượng, nói tóm lại là những ý-thức-hệ
mà Các-Mác gọi chung là cái thượng tầng kiến-thiết của xã-hội xây dựng
trên hạ tầng cấu-tạo là điều kiện kinh-tế, là cơ-sở vật-chất. Như Các-Mác đã
nói, ý-thức-hệ giai-cấp ấy là ý-thức-hệ của cả một thời đại, vì cái lực lượng
thống-trị về vật chất tất nhiên cũng là lực lượng thống-trị về tinh-thần.
Nhưng chúng ta nên hiểu lời nói đanh thép của Các-Mác theo một ý nghĩa
uyển chuyển hơn là ý-thức-hệ của một thời-đại hầu hết là ý-thức-hệ của giai-
cấp thống-trị, mà ở ngoài ý-thức-hệ thống-trị ấy vẫn còn có chỗ cho những
ý-thức-hệ khác, duy ở buổi mà ý-thức-hệ thống-trị đương toàn thịnh thì
những ý-thức-hệ khác đại-biểu cho những nhu-cầu giải thoát của loài người
chỉ sống âm thầm trong dân chúng, cho đến khi có những bậc trí-thức thiên
tài, biểu hiện ra thành những ý-thức-hệ đối lập với ý-thức-hệ thống-trị. Theo
sau những bậc « Tiên-tri-giác » sáng-tạo ý-thức-hệ mới ấy, mới xuất-hiện
những nhà trí-thức hoặc vì điều kiện sinh hoạt đặc biệt không bị những
xiềng xích giai-cấp ràng buộc, hoặc cố ý thoát ly xiềng xích giai-cấp mà
đứng về phương diện của toàn-thể xã-hội, để bồi đắp, phát triển, phổ thông
những ý-thức mới ấy thành một ý thức-hệ cách-mệnh để tranh đấu với cái ý-
thức-hệ cũ. Chính vì thế mà sinh ra vấn đề « chiến-tuyến văn-hóa », mà
chính ta có thể xem là cái chiến-tuyến gồm tất cả những nhà trí-thức chuyên
môn nhân danh toàn-thể xã-hội để đem những giá-trị văn-hóa mới, văn-hóa
chung của xã-hội, mà đánh đổ văn-hóa cũ. Cái lợi khí chung của chiến-tuyến
văn-hóa mới là cái ý-thức-hệ mới mà mỗi người trong chiến-tuyến cố trau
dồi và phát triển trong địa hạt riêng của mình : Nghệ-thuật, văn-chương,
học-thuật, khoa-học, tôn-giáo, v.v… Chiến-tuyến văn-hóa mới chỉ có lý do
tồn tại trong khi văn-hóa cũ đương còn có vô số những nhà trí-thức thần
thuộc ra sức bảo vệ cho nó.