Thế nhưng từ xưa đến nay, ngay cả nhà khoa học cũng không nghĩ về
Bảng tuần hoàn như một sở thú chứa các loài vật độc nhất vô nhị do
tưởng tượng ra. Chứ làm sao ta tin nổi rằng natri là một kim loại độc
hại, hoạt tính mạnh mà ta cắt được bằng dao phết bơ, trong khi đó clo tinh
khiết là thứ khí chết người có mùi hắc, nhưng khi kết hợp với nhau chúng lại
tạo thành natri clorua, một hợp chất thiết yếu cho sinh học, thường gọi là
muối ăn? Còn hydro và oxy thì sao? Một bên là khí phát nổ, bên còn lại gây
cháy dữ dội, thế mà cả hai hợp lại thành ra nước lỏng, thứ dập tắt lửa.
Thừa nhận những chuyện phiếm hóa học này ta thấy các nguyên tố có
tầm quan trọng trong vũ trụ, nên hãy để tôi trình bày lại Bảng tuần hoàn qua
lăng kính của một nhà vật lý thiên văn.
Với chỉ một proton trong hạt nhân, hydro là nguyên tố đơn giản nhất và
nhẹ nhất, được tạo ra hoàn toàn trong vụ nổ lớn. Thuộc trong số chín mươi
bốn nguyên tố thường gặp trong tự nhiên, hydro chiếm đến hơn hai phần ba
tổng số nguyên tử trong cơ thể người, và hơn 90% tổng số nguyên tử trong
vũ trụ, ở mọi quy mô, kể cả xuống quy mô của hệ Mặt Trời. Hydro trong lõi
của Sao Mộc nặng nề phải chịu áp suất cao đến nỗi nó hoạt động giống một
kim loại dẫn điện hơn là chất khí, vì thế tạo ra từ trường mạnh nhất trong số
tất cả hành tinh. Nhà hóa học người Anh Henry Cavendish khám phá ra
hydro vào năm 1766 trong khi thí nghiệm với H
2
O (hydro-genes là từ Hy
Lạp mang nghĩa “tạo ra nước”), nhưng trong giới vật lý thiên văn ông lại nổi
danh nhất trong vai trò là người đầu tiên tính được khối lượng Trái Đất sau
khi đo chính xác giá trị hằng số hấp dẫn trong phương trình nổi tiếng của
Newton về lực hấp dẫn.
Mỗi một giây trong mỗi một ngày, 4,5 triệu tấn hạt nhân hydro chuyển
động nhanh được chuyển đổi thành năng lượng khi chúng va vào nhau tạo ra
hêli bên trong lõi Mặt Trời mười lăm triệu độ.
Hêli thường được biết như một khí không cần kê đơn mà khi hít phải sẽ
nhất thời làm tăng tần số rung của khí quản và thanh quản, khiến giọng bạn
nghe như chuột Mickey. Hêli là nguyên tố đơn giản và dồi dào thứ hai trong
