nó sẽ bị lộ diện do liên tục lột vỏ bạn sao đôi đồng hành. Đám khí cuộn
xoáy, sau khi chuyển từ ngôi sao khổng lồ ra quá giới hạn Roche của nó thì
nóng lên đến những nhiệt độ cực đại và thành ra sáng rực trước khi chui vào
lỗ đen và khuất khỏi tầm mắt.
Các ngôi sao trong dải Ngân Hà kéo thành vết có hình một vòng tròn
phẳng to lớn. Với tỉ lệ đường kính trên độ dày là một nghìn trên một, thiên
hà của chúng ta còn dẹt hơn cái miếng đậu phụ rán dẹt nhất trên đời. Không,
nó không phải hình cầu, nhưng có khả năng nó đã xuất phát bằng hình dạng
ấy. Ta hãy hiểu tính dẹt này bằng cách giả định rằng thiên hà có một thời
từng là quả bóng hình cầu to lớn chứa khối khí suy sụp vào trong, chậm rãi
tự quay quanh trục. Trong quá trình suy sụp, quả bóng xoáy mỗi lúc một
nhanh hơn, hệt như vận động viên trượt băng nghệ thuật thu tay vào trong để
tăng tốc độ xoay vòng. Chẳng khác gì khi ta hất chảo để lật cục bột tròn
nhào bánh pizza đang xoáy tít, thiên hà đương nhiên cũng bẹt ra đáp ứng
theo các lực ly tâm đang tăng lên, là lực muốn kéo giãn các phần của nó ra.
Đúng vậy, nếu anh chàng
băng nghệ thuật thì những cú xoay thoăn thoắt sẽ gây nguy hiểm vô cùng.
Bất kỳ sao nào trót hình thành bên trong đám mây Ngân Hà trước vụ suy sụp
thì vẫn duy trì được quỹ đạo lớn lao nhanh. Đám khí còn lại dễ dàng bện vào
nhau, như một vụ va chạm trong thinh không giữa hai viên kẹo dẻo nóng
chảy, và được ghim vào mặt phẳng đoạn giữa, nơi sinh ra toàn bộ các thế hệ
sao kế tiếp, kể cả Mặt Trời. Ngân Hà hiện nay, không suy sụp mà cũng
chẳng giãn nở, là một hệ thống trưởng thành về trọng trường, và người ta có
thể xem các ngôi sao quay trên và dưới chiếc đĩa như là mớ xương tàn của
đám mây khí hình cầu thuở ban đầu.
Hiệu ứng bị làm bẹt phổ biến này của các vật thể tự xoay tròn là lý do
đường kính từ cực này đến cực kia của Trái Đất nhỏ hơn đường kính của nó
tại xích đạo. Không nhiều: ba phần mười của 1% - khoảng bốn mươi hai
kilômét. Nhưng Trái Đất nhỏ, phần lớn là thể rắn, và tự xoay tròn không quá
nhanh. Hai mươi bốn giờ mỗi ngày, Trái Đất chở những thứ ở xích đạo đi
với tốc độ 1.600 kilômét một giờ. Hãy xem Sao Thổ, hành tinh khí lừng
