Cụ già tỉnh táo:
- Con Loan bắn vào tay ông ta phải không?
Tân cố nói từng tiếng cho rành rõ:
- Dạ, không phải ạ. Đó là cướp cò, là không may ạ.
Cụ già có vẻ băn khoăn:
- Nhưng có ai trong làng này còn gọi bà con xóm Cổng Và là dân cặp
kè không?
Mấy người tranh nhau trả lời:
- Không đâu ạ. Không còn một ai gọi như thế ông ạ.
Cụ già gắng gượng nói tiếp:
- Đó là lối xưng hô khinh miệt và chia rẽ đã thịnh hành một thời.
Không được nhắc lại nữa.
Nói xong câu ấy, cụ Tuần gần như đuối sức hoàn toàn và lịm dần đi.
Giờ đây cụ chỉ còn thở. Hơi thở chìm dần và thỉnh thoảng lại nấc lên từng
đợt như oan ức. Suốt đời cụ lận đận. Từ vùng mỏ trở về, cụ đem theo một
người vợ quê cũng mãi tận vùng bể Thái Bình đói cơm khát nước lưu lạc ra
ngoài đó. Người vợ xác xơ ấy đã sinh cho cụ đứa con trai là anh Ưng ngày
nay thì cũng vì đói cơm khát áo mà vội vã qua đời. Cũng không thiếu người
tha phương cầu thực khi trở về làng nếu không đầu trộm đuôi cướp cũng
ngang dọc tung hoành giữa trời đất gây ra bao chuyện kinh thiên động địa.
Nhưng cụ Tuần thì không. Cụ vẫn ăn sóng nói gió suốt đời trai trẻ, nhưng
lại không bao giờ gây gổ và không bao giờ quên những chuyện của làng.
Cụ thường kể có phần pha bịa thêm rằng, thuở chưa có vợ, gặp bất cứ
người con gái nào cùng trên đường tha hương nhìn cụ và tỏ ra có cảm tình
