danh xưng cảm tính nhất trên đời này, và trước cái khuynh hướng cảm
tính đó (kèm theo nỗi lo lắng cho hồ sơ cá nhân và sự thăng tiến tương
lai của họ) toàn bộ hội đồng giảng viên của ông đã gục ngã. “Kẻ phân
biệt chủng tộc”, cái từ ấy được nói ra với cái âm hưởng đầy thẩm
quyền và mọi đồng minh tiềm năng, đã quắn đít chạy tìm chỗ trốn.
Đi bộ lên khu đại học ư? Đang là mùa hè. Trường đã nghỉ hè. Sau
gần bốn thập niên ở tại Athena, sau tất cả những gì đã bị hủy hoại và
mất đi, sau tất cả những gì ông đã vượt qua để tới được đó, tại sao lại
không nhỉ? Đầu tiên là “lũ ma”, bây giờ là “trắng phớ” - ai biết được
sự tệ hại kinh tởm nào sẽ lộ ra thông qua cái đặc ngữ đã hơi lỗi mốt kế
tiếp, thông qua cái thành ngữ đã không còn hợp thời kế tiếp, không
còn hợp thời một cách quyến rũ, sẽ phọt ra từ miệng ông? Cái cách
một người bị phát giác hoặc bị xóa bỏ bởi một cái từ hoàn hảo ấy. Cái
gì đốt trụi sự ngụy trang và sự che đậy và sự giấu giếm? Chính là nó,
cái từ được thốt ra một cách ngẫu nhiên, thậm chí không phải suy
nghĩ.
“Lần thứ một ngàn: tôi đã nói ‘lũ ma’ bởi vì ý tôi muốn nói đúng là
‘lũ ma’. Cha tôi là chủ một quán rượu, nhưng ông đòi hỏi sự chính xác
trong ngôn ngữ của tôi, và tôi đã giữ lời với ông. Mỗi từ đều có nhiều
nghĩa - với học vấn chỉ lớp bảy, ngay cả cha tôi cũng biết điều đó. Phía
sau quầy rượu, ông giữ hai vật để giúp ông giải quyết những cuộc
tranh luận giữa các khách hàng: một cái dùi cui và một cuốn tự điển.
Bạn tốt nhất của ba, ông nói với tôi, là cuốn tự điển, và hôm nay nó
cũng là như thế đối với tôi. Bởi vì nếu chúng ta nhìn vào cuốn tự điển,
chúng ta sẽ thấy ngay nghĩa đầu tiên của từ ‘ma’ là gì. Nghĩa đầu tiên.
‘1. Con ma; âm hồn.’ ” “Nhưng Chủ tịch Silk này, người ta lại không
hiểu nó như vậy. Để tôi đọc cho ông nghe nghĩa tự điển thứ hai. ‘2.
Miệt thị. Một người da đen.’ Người ta hiểu nó như thế đó - và ông
cũng có thể thấy ra ngay logic trong câu nói của ông luôn: Có ai biết
những người này không, hay họ chỉ là một đám da đen mà không ai
biết cả?” “Thưa ngài, nếu tôi có ý muốn nói, ‘Có ai biết những người
