Công ty Đông Ấn thuộc Anh ra đời và đến năm 1602 được tiếp bước bằng
Công ty Đông Ấn thuộc Hà Lan. Năm 1607, công ty Virginia thành lập khu
thuộc địa Jamestown. Cho đến thập niên 1620, vùng Caribê đã trở thành
thuộc địa, với Barbados bị chiếm đóng vào năm 1627. Pháp cũng bành
trướng thế lực ở Đại Tây Dương, thành lập thành phố Québec năm 1608
như một thủ đô mới của nước Pháp ở nơi hiện giờ là Canada. Sự mở rộng
kinh tế này có những hệ quả hết sức khác nhau đối với thể chế của Anh so
với Tây Ban Nha và Pháp do những khác biệt nhỏ bé ban đầu.
Nữ hoàng Elizabeth I và những người kế nhiệm bà không thể độc
quyền hóa hoạt động thương mại với châu Mỹ. Nhưng các vương triều
châu Âu khác thì có thể làm được điều đó. Vì thế, trong khi ở Anh, hoạt
động thương mại và thuộc địa hóa Đại Tây Dương bắt đầu tạo ra một tầng
lớp thương nhân giàu có đông đúc gần như không có quan hệ với triều
đình, thì điều này không xảy ra ở Tây Ban Nha hay Pháp. Các nhà buôn
Anh phẫn nộ vì sự kiểm soát của triều đình và đòi hỏi thay đổi thể chế
chính trị, giới hạn các đặc quyền của triều đình. Họ đóng một vai trò quan
trọng trong cuộc nội chiến Anh và Cách mạng Vinh quang. Những xung
đột tương tự cũng xảy ra ở mọi nơi. Ví dụ, các nhà vua Pháp cũng đứng
trước cuộc bạo loạn Fronde từ năm 1648 đến 1652. Điểm khác biệt là: ở
Anh, những người chống đối chủ nghĩa chuyên chế có nhiều khả năng
thắng thế hơn vì họ tương đối giàu có và đông đảo hơn so với những người
chống đối chủ nghĩa chuyên chế ở Tây Ban Nha và Pháp.
Các lộ trình phân hóa của xã hội Anh, Pháp và Tây Ban Nha vào thế
kỷ 17 minh họa cho tầm quan trọng của sự tác động qua lại giữa những
khác biệt thể chế nhỏ nhặt với các thời điểm quyết định. Vào những thời
điểm quyết định, một biến cố lớn hay sự hội tụ của nhiều yếu tố sẽ làm phá
vỡ thế cân bằng quyền lực chính trị hay kinh tế của một nước. Điều này có
thể ảnh hưởng đến một đất nước riêng lẻ, như cái chết của chủ tịch Mao
Trạch Đông vào năm 1976, mà ban đầu đã tạo ra thời điểm quyết định chỉ
đối với đất nước Trung Quốc mà thôi. Tuy nhiên, thông thường, những thời
