Quả là hy hữu, những thay đổi này không bị hủy hoại trong thời kỳ thuộc
địa, một phần do những thách thức khôn ngoan của Khama và các lãnh tụ
khác đối với chính quyền thuộc địa. Sự tương tác của những thay đổi này
với thời điểm quyết định giành độc lập từ sự cai trị thuộc địa đã đặt nền
móng cho thành công kinh tế và chính trị của Botswana. Đây là một ví dụ
khác về những khác biệt lịch sử nhỏ bé nhưng ý nghĩa.
Người ta có xu hướng xem các biến cố lịch sử như những hệ quả
không thể tránh khỏi của những thế lực ăn sâu bám rễ. Trong khi ta hết sức
chú trọng vào cách thức lịch sử thể chế kinh tế và chính trị tạo ra những
vòng xoáy đi lên và đi xuống, thì sự ngẫu nhiên, như ta đã nhấn mạnh trong
bối cảnh phát triển thể chế của Anh, luôn luôn có thể là một yếu tố. Seretse
Khama, du học ở Anh vào thập niên 1940, đã đem lòng yêu Ruth Williams,
một phụ nữ da trắng. Như một hệ quả, chế độ phân biệt chủng tộc ở Nam
Phi đã thuyết phục chính phủ Anh cấm ông không được tham gia nhà nước
thuộc địa, khi đó được gọi là Bechuanaland (chính phủ nước này thuộc về
Cao ủy Nam Phi), và ông từ bỏ ngôi vua. Khi quay về nước để lãnh đạo
cuộc đấu tranh chống thực dân, ông thực hiện công việc này với ý định sẽ
không củng cố các thể chế truyền thống mà sẽ điều chỉnh chúng theo thế
giới hiện đại. Khama là một con người phi thường, không màng danh lợi cá
nhân và hết lòng xây dựng đất nước. Hầu hết các nước châu Phi khác đều
không được may mắn như thế. Cả hai yếu tố đều quan trọng, sự phát triển
thể chế lịch sử ở Botswana và các yếu tố ngẫu nhiên giúp xây dựng thể chế
thay vì bị lật đổ hay bị biến dạng như ở những nơi khác ở châu Phi.
VÀO THẾ KỶ 19, cũng không khác lắm so với ở châu Phi hay Đông
Âu, chủ nghĩa chuyên chế cũng cản trở con đường công nghiệp hóa ở phần
lớn châu Á. Ở Trung Quốc, nhà nước chuyên chế cao độ, các thành phố độc
lập, các thương nhân và nhà công nghiệp đều không tồn tại hoặc yếu thế
hơn nhiều về mặt chính trị. Trung Quốc đã từng là một cường quốc hải
quân và đã có nhiều hoạt động thương mại đường dài trước châu Âu nhiều
thế kỷ. Nhưng đất nước đã bế quan tỏa cảng vào một thời điểm sai lầm, khi
