một cách bền vững lâu dài. Cho đến thập niên 1970, tăng trưởng kinh tế
gần như dừng lại. Bài học quan trọng nhất là, các thể chế chiếm đoạt không
thể tạo ra sự thay đổi công nghệ bền vững vì hai lý do: thiếu các động cơ
khuyến khích kinh tế và gặp phải sự chống đối của giới quyền thế. Thêm
vào đó, sau khi mọi nguồn lực từng được sử dụng một cách vô cùng phi
hiệu quả trước đây được phân bổ cho công nghiệp, gần như không còn lợi
ích kinh tế nào có thể đạt được thêm bằng mệnh lệnh. Khi đó, hệ thống Xô
viết va phải rào chắn. Tình trạng thiếu phát minh đổi mới cùng với các
động cơ khuyến khích kinh tế yếu kém đã ngăn cản các tiến bộ tiếp theo.
Lĩnh vực duy nhất trong đó Liên Xô vẫn có thể xoay sở để duy trì đổi mới
là nhờ vào những nỗ lực khổng lồ trong quân sự và công nghệ không gian.
Kết quả là họ đã chật vật để đưa được chú chó đầu tiên Leika và con người
đầu tiên Yuri Gagarin vào vũ trụ. Họ cũng để lại cho thế giới loại súng AK-
47 như một trong các di sản của đất nước.
Gosplan là Ủy ban kế hoạch nhà nước, có toàn bộ quyền lực và chịu
trách nhiệm lập kế hoạch tập trung cho đất nước Xô viết. Người ta cho
rằng, một trong những lợi ích của một loạt các bản Kế hoạch 5 năm do
Gosplan soạn thảo và thực hiện là khung thời gian dài hạn cần thiết để đạt
được sự đầu tư và đổi mới hợp lý. Trên thực tế, những gì cuối cùng được
thực hiện trong nền công nghiệp Xô viết gần như không liên quan gì đến
các bản kế hoạch 5 năm, vốn thường được sửa đổi và soạn thảo lại, hay chỉ
đơn thuần là bị bỏ qua. Sự phát triển công nghiệp diễn ra trên cơ sở mệnh
lệnh của Stalin và Bộ Chính trị, những người hay thay đổi ý kiến xoành
xoạch và thường xuyên sửa lại hoàn toàn các quyết định trước đó của chính
mình. Tất cả các bản kế hoạch đều được gọi là “phác thảo” hay “sơ bộ”.
Chỉ có một bản kế hoạch từng xuất hiện mà được gọi là kế hoạch “sau
cùng” - đó là đối với công nghiệp nhẹ vào năm 1939. Chính Stalin đã nói
vào năm 1937 rằng: “Chỉ có những kẻ quan liêu mới cho rằng công việc lập
kế hoạch kết thúc với việc tạo ra một bản kế hoạch. Việc tạo ra một bản kế
hoạch chỉ mới là bắt đầu. Phương hướng thực sự của kế hoạch chỉ phát
triển sau khi tất cả các bộ phận được kết hợp lại với nhau trong bản kế
