rừng tìm kiếm lương thực đều có thể bị tấn công hay bắt cóc. Ở Bushong
điều này rất hiếm, nếu không muốn nói là chẳng bao giờ xảy ra.
Điều gì nằm đằng sau sự khác biệt về phương thức sản xuất, công
nghệ nông nghiệp và trật tự trị an này? Rõ ràng không phải do yếu tố địa lý
khiến cho người Lele phải sử dụng công nghệ săn bắt hay nông nghiệp thô
sơ. Chắc chắn cũng không phải do thiếu hiểu biết, vì họ biết những công cụ
người Bushong sử dụng. Một cách giải thích khác có thể là văn hóa; phải
chăng người Lele có một nền văn hóa không khuyến khích họ đầu tư vào
lưới đánh cá, vào những ngôi nhà được xây dựng vững chắc và khang trang
hơn? Nhưng điều này xem ra cũng không đúng. Cũng như dân Kongo,
người Lele rất thích mua súng ống, và Douglas thậm chí còn nhận xét rằng
“họ nôn nóng mua súng… điều này cho thấy nền văn hóa của họ không trói
buộc họ vào những công nghệ thô sơ, khi [việc mua súng này] không đòi
hỏi sự hợp tác và nỗ lực lâu dài”. Vì thế, không phải thái độ ghét công nghệ
do bản chất văn hóa, cũng không phải tình trạng thiếu hiểu biết hay yếu tố
địa lý có thể giải thích lý do khiến người Bushong giàu hơn người Lele.
Lý do của những điểm khác biệt giữa hai bộ tộc này nằm ở các thể chế
chính trị khác nhau trên mảnh đất của người Bushong và người Lele.
Chúng ta đã lưu ý trước đây rằng người Lele sống trong những ngôi làng
được bố trí như những pháo đài và không nằm trong một cơ cấu chính trị
thống nhất. Ở bờ kia sông Kasai thì khác. Khoảng năm 1620, một cuộc
cách mạng chính trị diễn ra dưới sự lãnh đạo của Shyaam, người thành lập
Vương quốc Kuba như ta thấy trong bản đồ 6 (chương 2), với Bushong là
kinh đô và chính ông lên làm vua. Trước thời kỳ này, gần như không có sự
khác biệt gì giữa Bushong và Lele; những điểm khác biệt chỉ nổi lên như
một hệ quả của phương thức tái tổ chức xã hội của Shyaam ở bờ đông con
sông. Ông xây dựng một nhà nước và các thể chế chính trị hình tháp. Các
thể chế chính trị này không chỉ tập trung hơn nhiều so với trước đó mà còn
có các cơ cấu vô cùng tinh vi. Shyaam và những người kế nhiệm ông đã
xây dựng một bộ máy nhà nước để huy động thuế, một hệ thống luật pháp
