miễn phí cho người dân thành phố. Chính các thành tích chiếm đoạt này
gần như đã dựng lên ngọn đồi Monte Testaccio.
Một phương thức thú vị khác để đi tìm bằng chứng về tăng trưởng
kinh tế là từ dự án Lõi băng Greenland. Khi tuyết rơi, các bông tuyết mang
theo những lượng ô nhiễm nhỏ trong khí quyển, đặc biệt là các kim loại
như chì, bạc và đồng. Tuyết đông lại thành băng và tích tụ trên đỉnh băng
hà những lượng tuyết đã rơi trong nhiều năm trước đó. Quá trình này diễn
ra qua nhiều thiên niên kỷ, và mang lại một cơ hội không gì sánh nổi để các
nhà khoa học tìm hiểu mức độ ô nhiễm khí quyển hàng nghìn năm trước
đây. Năm 1990-1992, dự án Lõi băng Greenland đã khoan qua 3.030m
băng bao trùm khoảng 250 nghìn năm lịch sử loài người. Một trong những
phát hiện lớn của dự án này, và những dự án khác trước đó, là có sự gia
tăng rõ rệt các chất ô nhiễm không khí bắt đầu vào khoảng năm 500 TCN.
Lượng chì, bạc và đồng trong khí quyển khi đó tăng dần, đạt đỉnh cao vào
thế kỷ thứ 1 SCN. Điều ấn tượng là: lượng chì trong khí quyển chỉ gia tăng
trở lại vào thế kỷ 13. Các phát hiện này cho thấy hoạt động khai thác
khoáng sản của La Mã sôi động như thế nào so với trước và sau đó. Sự tăng
vọt hoạt động khai thác khoáng sản cho thấy rõ ràng đã có sự mở mang
kinh tế.
Nhưng tăng trưởng của La Mã thì không bền vững và xảy ra trong
những thể chế vừa có tính dung hợp vừa có tính chiếm đoạt. Cho dù người
dân La Mã có các quyền chính trị và kinh tế, chế độ nô lệ vẫn lan rộng và
có tính chiếm đoạt cao độ, đồng thời giới quyền thế và tầng lớp nguyên lão
chi phối cả kinh tế lẫn chính trị. Bất chấp sự hiện diện của Hội đồng nhân
dân và các quan hộ dân, quyền lực thực tế vẫn thuộc về Viện nguyên lão
mà các thành viên xuất thân từ các chủ sở hữu đất lớn. Theo nhà sử học La
Mã Livy, Viện nguyên lão do vị hoàng đế đầu tiên của La Mã Romulus
thành lập và bao gồm 100 người. Các hậu duệ của họ tạo thành tầng lớp
nguyên lão, cho dù cũng có những dòng tộc mới được bổ sung. Việc phân
phối đất đai hết sức không công bằng và rất có thể đã trở nên bất công hơn
