về một ông lão già nua tóc bạc suốt đời phục vụ chủ và cuối cùng phải treo
cổ dưới cửa sổ nhà chủ; và về những cuộc khởi nghĩa của nông nô bị các vị
tướng lĩnh của Vua Nicholas I trấn áp bằng cách cứ 10 hay 15 người lại lôi
ra một người rồi đánh bằng roi cho đến chết, và bằng cách phá hủy cả
làng… Về cảnh đói nghèo mà tôi đã chứng kiến suốt những cuộc hành trình
qua các làng quê, nhất là ở những nơi thuộc về gia tộc hoàng đế, không có
lời nào đủ để mô tả nỗi bất hạnh cho những độc giả chưa từng nhìn thấy.
Cũng hệt như ở Áo-Hung, chủ nghĩa chuyên chế không chỉ tạo ra một
hệ thống thể chế kinh tế cản trở sự thịnh vượng của xã hội, mà còn có nỗi
lo sợ tương tự về sự phá hủy sáng tạo và nỗi lo sợ về công nghiệp và đường
sắt. Nhân vật quan trọng trong bối cảnh này dưới thời vua Nicholas I là bá
tước Egor Kankrin, người phục vụ trên cương vị bộ trưởng tài chính từ năm
1823 đến 1844 và đóng vai trò then chốt trong việc chống đối những thay
đổi xã hội cần thiết giúp thúc đẩy thịnh vượng kinh tế.
Các chính sách của Kankrin là nhằm củng cố các cột trụ chính trị
truyền thống của chế độ, đặc biệt là giới quý tộc có đất, và giữ nguyên xã
hội nông thôn và nông nghiệp. Sau khi trở thành bộ trưởng tài chính,
Kankrin nhanh chóng phản đối và đảo ngược đề xuất của nguyên bộ trưởng
tài chính Gurev nhằm phát triển một Ngân hàng Thương mại thuộc sở hữu
nhà nước để cho vay công nghiệp. Thay vào đó, Kankrin mở lại Ngân hàng
Cho vay nhà nước từng bị đóng cửa dưới thời chiến tranh Napoleon. Ngân
hàng này thoạt đầu được thành lập để cho các chủ sở hữu đất lớn vay tiền
với lãi suất trợ cấp, một chính sách do Kankrin phê duyệt. Để vay tiền, ứng
viên xin vay phải sử dụng nông nô làm “tài sản thế chấp”, cho nên chỉ có
các chủ sở hữu đất phong kiến mới có thể vay được. Để tài trợ cho Ngân
hàng Cho vay nhà nước, Kankrin chuyển giao tài sản từ Ngân hàng Thương
mại, qua đó bằng một mũi tên bắn trúng hai mục đích: giờ đây không còn
tiền cho công nghiệp vay nữa.
