như Haiti mấy thập niên vừa qua, vốn dĩ nhà nước đã sụp đổ từ lâu trước
khi trận động đất lớn năm 2010 tàn phá cơ sở hạ tầng của quốc gia này -
không chắc có thể đạt được tăng trưởng trong các thể chế chính trị chiếm
đoạt, và cũng không thể thực hiện được những thay đổi to lớn hướng tới
các thể chế dung hợp. Ngược lại, những quốc gia có khả năng phát triển
trong vài thập niên tới (mặc dù họ có thể đang có các thể chế chiếm đoạt),
là những nơi có sự tập trung chính trị ở một mức độ nhất định. Ở vùng hạ
Sahara châu Phi, những nước này bao gồm Burundi, Ethiopia, Rwanda, vốn
dĩ là những nước có lịch sử nhà nước tập quyền lâu đời, và Tanzania, đất
nước vừa xoay sở để đạt được sự tập trung chính trị. Ở châu Mỹ La-tinh,
những nước này bao gồm Brazil, Chilê và Mexico, vốn dĩ là những nước
không chỉ đạt được sự tập trung chính trị mà còn có những bước tiến mạnh
mẽ hướng tới một chủ nghĩa đa nguyên non trẻ. Theo lý thuyết của chúng
tôi thì Colombia không chắc sẽ duy trì được tăng trưởng kinh tế bền vững.
Lý thuyết của chúng tôi cũng cho thấy rằng sự tăng trưởng trong các
thể chế chính trị chiếm đoạt như ở Trung Quốc không phải là sự tăng
trưởng bền vững, và nhiều khả năng sẽ trở nên kiệt sức. Ngoài những
trường hợp này, các quốc gia có những yếu tố không chắc chắn khó dự
đoán. Chẳng hạn như Cuba có thể chuyển sang các thể chế dung hợp và trải
qua sự chuyển đổi kinh tế rất ngoạn mục, nhưng cũng có thể sẽ tiếp tục duy
trì các thể chế kinh tế và chính trị chiếm đoạt. Điều này cũng đúng với Bắc
Triều Tiên và Myanmar ở châu Á. Vì thế, mặc dù lý thuyết của chúng tôi
mang lại những công cụ cần thiết để suy xét sự thay đổi thể chế và các hệ
quả tương ứng, nhưng bản chất của sự thay đổi này - tức vai trò của những
khác biệt nhỏ và tính ngẫu nhiên - chắc chắn sẽ gây khó khăn cho việc đưa
ra những phán đoán chính xác.
Việc rút ra các kiến nghị chính sách dựa vào cách giải thích tổng quát
về nguồn gốc của thịnh vượng và nghèo đói như thế này thậm chí còn đòi
hỏi chúng ta phải thận trọng hơn. Tác động của những thời điểm quyết định
phụ thuộc vào các thể chế hiện có; và cũng tương tự như vậy, phản ứng của
