SỨC HÚT MÃNH LIỆT CỦA SỰ TĂNG
TRƯỞNG ĐỘC ĐOÁN
Đại Quốc Phương sớm nhận ra sự bùng nổ đô thị sắp tới của Trung
Quốc ngay từ đầu. Vào những năm 1990, xa lộ, trung tâm thương mại, khu
dân cư và những tòa nhà chọc trời bắt đầu xuất hiện khắp nơi tại Trung
Quốc, và ông Phương cho rằng sự tăng trưởng này sẽ tăng tốc trong thập kỷ
tiếp theo. Ông lý luận rằng công ty Sắt Thép Jinagsu Tieben của mình có
thể thâu tóm một thị trường lớn với vai trò một nhà sản xuất giá rẻ, đặc biệt
khi so với các nhà máy thép quốc doanh hoạt động phi hiệu quả. Ông bắt
đầu lên kế hoạch xây dựng một công ty thép khổng lồ thực thụ, và bắt đầu
thực hiện vào năm 2003 với sự hỗ trợ của các lãnh đạo đảng địa phương ở
Thường Châu. Tuy nhiên, đến tháng 3/2004, dự án của ông bị dừng lại theo
mệnh lệnh của Đảng Cộng sản Trung Quốc ở Bắc Kinh, và ông bị bắt với
những lý do không bao giờ được tuyên bố rõ ràng. Chính quyền có lẽ đã
nghĩ rằng họ sẽ tìm được những bằng chứng buộc tội nào đó trong hồ sơ
của ông Phương. Trong biến cố đó, ông bị cầm tù và chịu án treo năm năm,
rồi bị cáo buộc với một tội danh nhẹ vào năm 2009. Cái tội thật sự của ông,
như mọi người ngầm hiểu, là đã khởi động một dự án lớn có thể cạnh tranh
với các công ty quốc doanh và đã tiến hành mà không được các viên chức
cấp cao trong Đảng Cộng sản Trung Quốc thông qua. Hiển nhiên đây là bài
học mà những người khác có thể học hỏi từ trường hợp của Đại Quốc
Phương.
Phản ứng của Bắc Kinh đối với những doanh nhân như ông Phương
không phải là chuyện lạ. Trần Vân, một trong những đồng chí thân cận nhất
của Đặng Tiểu Bình và có lẽ là người đứng sau những cuộc cải cách thị
trường đầu tiên, đã đúc kết quan điểm của hầu hết các cán bộ đảng bằng
phép so sánh nền kinh tế với một “con chim trong lồng”: Nền kinh tế Trung
Quốc là con chim; chiếc lồng, tức là sự quản lý của đảng, phải được nới
rộng để chim khỏe mạnh và năng động hơn, nhưng không được mở cửa
