thay vì được dùng để xây dựng cơ sở hạ tầng ở Afghanistan, bắt đầu làm
xói mòn nhà nước Afghanistan mà họ dự định xây dựng và kiện toàn.
Dân làng ở một vùng hẻo lánh thuộc thung lũng miền trung
Afghanistan nghe thông báo qua đài về kế hoạch đầu tư hàng triệu đô-la để
phục hồi nơi cư trú cho họ ở vùng này. Sau một thời gian dài, một vài xà
nhà bằng gỗ được chuyển tới trên những chiếc xe tải thuộc tập đoàn vận tải
của Ismail Khan, nguyên thủ lĩnh quân sự nổi tiếng và là thành viên chính
phủ Afghanistan. Nhưng những xà nhà này quá to không thể sử dụng vào
việc gì, nên dân làng chỉ có một phương án sử dụng duy nhất: dùng làm củi
đun. Vậy chuyện gì đã xảy ra cho hàng triệu đô-la đã được hứa trao cho
dân làng? Trong số tiền viện trợ cam kết, có 20% đã được chi trả cho các
văn phòng của Liên hiệp quốc tại Geneva. Phần còn lại được khoán cho
một tổ chức phi chính phủ. Tổ chức này sử dụng 20% số tiền cho các văn
phòng của mình ở Brussels, và cứ thế tiếp tục có thêm ba tầng lớp tổ chức
nữa, mỗi lớp lấy 20% số tiền còn lại. Số tiền ít ỏi cuối cùng đến tay người
dân Afghanistan được dùng để mua gỗ từ miền tây Iran, trong đó phần lớn
là để thanh toán chi phí vận chuyển đã được thổi phồng lên của tập đoàn
vận chuyển của Ismail Khan. Bản thân việc những khúc gỗ to quá khổ vẫn
tới được tay dân làng cũng đã là một phép màu.
Những gì xảy ra ở thung lũng miền trung Afghanistan không phải là
một sự kiện cá biệt. Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng chỉ khoảng 10% hay
nhiều nhất là 20% số tiền viện trợ thực sự đến đúng mục tiêu. Có hàng tá
cuộc điều tra gian lận đang diễn ra về những vụ cáo buộc cán bộ Liên hiệp
quốc và quan chức địa phương bòn rút tiền viện trợ. Nhưng hầu hết sự lãng
phí do viện trợ nước ngoài gây ra không phải là gian lận, mà chỉ là tình
trạng thiếu năng lực và thậm chí tồi tệ hơn: đó chỉ là công việc như lệ
thường đối với các tổ chức viện trợ.
Thực tế viện trợ ở Afghanistan thật ra có lẽ là một trường hợp thành
công so với nhiều nước khác. Trong suốt năm thập niên vừa qua, hàng trăm
