giúp xây dựng trường học ở những nơi chưa từng có trường học trước đây
và giúp trả lương cho giáo viên mà nếu không họ sẽ làm việc mà không có
lương. Trong khi phần lớn tiền viện trợ rót vào Kabul gần như không giúp
ích gì để cải thiện đời sống người dân thường Afghanistan, thì vẫn có
những thành công đáng kể trong việc xây trường học, nhất là dành cho các
bé gái, vốn dĩ hoàn toàn không được đi học dưới chế độ Taliban và ngay cả
trước đó.
Một giải pháp mới gần đây đã trở nên phổ biến - một phần dựa vào
nhận thức rằng các thể chế có liên quan đến sự thịnh vượng và thậm chí
liên quan đến việc phân phát viện trợ - là việc đặt điều kiện để nhận viện
trợ. Theo quan điểm này, viện trợ chỉ được tiếp tục nếu chính phủ nước
nhận viện trợ đáp ứng được các điều kiện nhất định - chẳng hạn như tự do
hóa thị trường hay tiến tới chế độ dân chủ. Chính quyền George W. Bush đã
thực hiện những biện pháp đáng kể theo đường lối viện trợ có điều kiện này
thông qua chương trình Đánh giá Thách thức Thiên niên kỷ (Millennium
Challenge Accounts); chương trình này chỉ cung cấp viện trợ tương lai tùy
thuộc vào sự cải thiện định lượng trong một vài bình diện phát triển kinh tế
và chính trị. Thế nhưng tác dụng của viện trợ có điều kiện xem ra cũng
không tốt hơn viện trợ vô điều kiện. Những nước không đáp ứng được điều
kiện vẫn nhận được viện trợ nhiều hệt như những nước đáp ứng được điều
kiện. Lý do rất đơn giản: họ là những nước có nhu cầu bức thiết hơn về
viện trợ phát triển hay viện trợ nhân đạo. Và ta có thể dự đoán rằng, viện
trợ có điều kiện gần như cũng không ảnh hưởng đến thể chế của một quốc
gia. Xét cho cùng, hẳn sẽ vô cùng ngạc nhiên nếu những người như Siaka
Stevens ở Sierra Leone hay Mobutu ở Congo lại đột ngột từ bỏ các thể chế
chiếm đoạt mà họ phụ thuộc vào đó chỉ để nhận thêm chút ít viện trợ nước
ngoài. Ngay cả ở vùng hạ Sahara châu Phi, nơi viện trợ chiếm một phần
đáng kể trong ngân sách nhà nước của nhiều quốc gia, và thậm chí sau khi
thực hiện chương trình Đánh giá Thách thức Thiên niên kỷ làm tăng mức
độ đặt điều kiện, thì số tiền viện trợ nước ngoài tăng thêm mà một nhà độc
tài có thể thu được bằng cách hy sinh quyền lực riêng của mình vẫn rất nhỏ
