Dấn thân vào nghề chài lưới mới biết sự gian nan vất vả của phận
người lênh đênh sông nước. Tôi vẫn thường hay thắc mắc tại sao ba lại có
khẩu vị ăn mặn mỗi lần kêu má nấu một nồi cá kho muối mang theo trên
ghe. Mãi sau này khi trở thành người bạn đồng nghiệp với ba mới biết đó là
khi miên mải từ sáng đến chiều giữa cái nắng chói lói không có gì che
chắn, người ta cần dung nạp đủ đầy cái vị mặn đó khi mồ hôi đã làm nhiệm
vụ của việc bài tiết, bữa cơm trưa mặn nhờ vậy mà lại ngon. Và mỗi bận
theo ba đi ghe là mỗi lần học thêm nhiều kiến thức mới, giả dụ như làm sao
biết được khi nào thì nước ròng nước lớn, khúc nào thì có chỗ nước xiết và
đó là lý do tại sao người ta thường hay chết đuối mỗi đợt tắm sông, cả cách
thả lưới sao cho vừa đỡ mất sức vừa gom được một mẻ cá nặng trịch, hay
mé sông nào thì mọc đầy dừa nước… Thảng khi trên hành trình sông nước
còn bắt gặp hình ảnh của ba tề tựu cùng mấy ông, mấy chú hỏi han bắt
chuyện, cùng hẹn hò thân thiết làm mấy xị rượu sau mỗi bận ghe chiều. Tôi
cho rằng đó là tình nghĩa xóm giềng khẳng khái của những người dân chài
sống chung trên một dòng sông, khi cùng nhau chia sẻ miếng cơm manh áo
của cái nghề sớm hôm ghe lưới.
Và buổi chiều mở ra những cuộc đón đưa xa ngái. Nhớ những lần ghe
chiều cập bến, cả tôi và ba cùng nhau tất tả lên bờ, người thì cắm sào,
người thì gom lưới khiêng cá. Rồi lại thấy dáng ba, dáng mẹ hồ hởi đi hết
đầu trên xóm dưới để bán mấy mớ cá tôm cho những người quen mặt, thoắt
cái đã hết veo sau vài ba cuộc thảo thương, bởi cá mới bắt từ sáng nên còn
tươi, lại rẻ hơn so với lặn lội đi mua từ chợ. Sau mỗi cuộc xuôi ghe, ba ngồi
tỉ mẩn đan lại những mắt lưới bị rách bên đèn dầu hay trét lại đống chai chò
vào từng vết nứt trên ghe để tránh nước tràn cho những đợt đi sau. Hình
ảnh ba già sạm đi sau mỗi đợt mưa nắng đã ghim sâu vào tôi một niềm cảm
thương rất lớn qua mái tóc lốm đốm sợi bạc, làn da cháy nắng hay những
rãnh sâu nơi đuôi mắt.
Ba nói không mong đứa nào nối dài cái sự nghiệp lưới chài lênh đênh,
bởi nó cực khổ mà chẳng nhiều khi dư dả. Thành ra ba lúc nào cũng bắt
mấy anh chị em tôi phải ráng học, học để khỏi phải miệt mài sớm hôm trên
sông. Có lẽ tôi là đứa thấu hiểu câu nói của ba nhất nên chỉ mình tôi là đi
