bước một cách khó nhọc. Cả một sự hốt hoảng. Họ nói rằng người ta sắp
châm lửa đốt thành phố. Có người lại quả quyết là người ta sẽ phá bằng mìn.
Tóm lại, người ta chờ đợi những sự việc ghê gớm.
Những người chạy trốn ẩn náu tại nông thôn. Người thì đi sang các
khu giải phóng, người thì ở lại các vùng không bên nào kiểm soát, như ngôi
làng gần cối xay của chúng tôi.
Thành phố Gjirokastër ngày nào cũng bị ném bom. Đôi khi tôi leo
lên cây ngô đồng cao ngất, sừng sững bên kia suối và nhìn về thành phố.
Thành phố nom như đang leo lên núi, bám chặt vào đó, nhất định không
chịu rời. Tôi đã đóng ở đấy với trung đoàn tôi hơn một năm và tôi thuộc hết
tất cả các phố phường ngõ ngách, tất cả các quán rượu và hàng bán gofté.
Tôi còn biết cả hai ả gái điếm ở khu phố Varosh.
Thành phố thường thường bị bom vào buổi sáng hồi chín giờ rưỡi và
buổi chiều vào hồi bốn giờ. Khi không có việc gì làm, tôi leo lên ngọn cây
này trước khi máy bay tới và tôi chờ chúng, mắt đăm đăm sục sạo khắp chân
trời. Bên phải là làng Grihoti, nơi sư đoàn tôi đóng với những doanh trại
mới, rộng rãi, có ngọn đồi cao nhìn xuống làng, và trên đỉnh đồi có một teqe
trơ trọi xung quanh trồng trắc bá; ở chân đồi, về phía lòng sông đầy cuội, là
nhà thờ và nghĩa địa công giáo, có chiếc cầu tôi đã đứng canh gác không
biết bao nhiêu đêm ròng, sân bay quân sự, rồi giữa dòng sông và ngọn đồi
Thánh Ba Ngôi là các khu phố bậc thang trên sườn núi, các ngọn núi đã khơi
sâu dòng nước chảy và những chiếc cầu nối liền các khu vực khác nhau của
thành phố.
Máy bay đến rất đúng giờ. Từ phía Bắc lại, chúng thường lao tới qua
đèo Tepelene. Súng phòng không ở Grihoti phát hỏa trước nhất. Tiếng súng
không tới được chỗ chúng tôi, chỉ trông thấy những đám khói trắng của đạn
trái phá nổ. Rồi đến súng phòng không đặt trên đồi có cái teqe hoạt động
nhưng cũng chẳng làm đường bay của chúng rối loạn gì mấy. Chúng cứ bình
tĩnh bay về thành phố và tôi hình dung lúc này tiếng còi báo động rú lên ở
Gjirokastër, mọi người vội vã rút xuống hầm. Thật lạ lùng, chỉ có ba cái vật
nhỏ bé kia lấp lánh bay dưới ánh nắng nom như những đồng tiền bằng bạc
tung cao lên bầu trời, mà cả thành phố phải khiếp đảm, kinh hoàng.
