không bao giờ xử sự như một người tự bạo tự khí. Nhân cách của ông nổi
bật bên cạnh những con người tầm thường đồng thời với ông như Lưu Biểu.
Giữ vững được nhân cách của mình, mặc dầu qua những cơn thử thách
nghiêng ngửa, đó là biểu hiện của một tâm hồn vững vàng, ý chí mạnh mẽ,
ưa tự do một cách say mê. Nhị Trưng phẫn nộ trước những hành động sắp
bị xâm phạm. Chưa bao giờ giá trị cá nhân được đề cao như bao giờ. Con
người cảm thấy được tôn trọng, được kính nể, đựơc công nhận như một giá
trị bất khả xâm. Nhưng được tôn trọng không phải chỉ biết có mình là được
tôn trọng; giá trị ấy là một giá trị phổ quát và cá nhân tranh đấu cho giá trị
phổ quát ấy tức là tranh đấu cho mình và cho nhân loại. Đến đây, ta thấy sự
tương quan chặt chẽ giữa cá nhân và gia đình, giữa cá nhân và xã hội, quốc
gia. Từ ngàn xưa, Lý Tế Xuyên đã quan niệm sống là sống với người khác,
sống cho người khác, sống vì người khác. Không bao giờ ta thấy nhân vật
của ông cô độc; họ luôn luôn hy sinh tận tuỵ vì hạnh phúc của tha nhân; họ
lo cái lo của mọi người, đau khổ cái đau khổ của mọi người, lúc nào cũng
vượt khỏi cái phạm vi nhỏ bé của bản thân để sống cho người khác. Đối với
Lý Tế Xuyên, không bao giờ người khác là hỏa ngục, ngược lại, người khác
là một dịp quý báu để cho con người gần người hơn, người khác là một giá
trị làm cho giá trị nhân loại được tăng cường. Đẹp biết bao cái vẻ hào hùng
của Lý Thường Kiệt, mà cuộc đời là đấu tranh để đề cao lòng tự hào của
dân tộc. Cao quý thay cái tinh thần bất khuất của Trương Hống và Trương
Hát mà danh vọng cũng không làm cho ngả nghiêng, mà phú quý cũng
không làm cho thay đổi, mà uy vũ cũng không làm cho sợ hãi. Luôn luôn
trong Việt Điện U Linh Tập, ta bắt gặp những tâm hồn cao quý ấy, ngay
thẳng, vững vàng, trong sạch, mạnh mẽ, nghĩa là tất cả những sắc thái của
một nền luân lý cao siêu bắt nguồn từ một nhận định cụ thể về giá trị con
người.
3. Giá trị lịch sử
Mặc dầu Maspéro không công nhận cho Việt Điện U Linh Tập có một giá
trị lịch sử 26 nhưng chính Maspéro đã sử dụng tác phẩm của Lý Tế Xuyên
để bổ sung những khuyết điểm của lịch sử Trung Hoa về Việt Nam, có lẽ
