phản ừng của những người chung quanh, tỉ dụ trong chuyện Sơn Tinh và
Thuỷ Tinh, Mỵ Nương không cần xuất hiện mà qua sự tha thiết của hai
chàng thanh niên, ta có thể biết được rằng nàng đẹp lắm. c) Tả tình Nghệ
thuật tả tình của Lý Tế Xuyên có nhiều điểm đặc sắc. tác giả chú trọng đến
sự tương quan giữa thể chất và tâm hồn, sự thuần nhất của tình cảm trong
thời gian, sự biểu hiệu của tình cảm qua cử chỉ và ngôn ngữ. Cảnh tả tình
của ông liên hệ chặt chẽ với cách tả người. ta còn thấy Lý Tế Xuyên chú
trọng đến việc sắp đặt tình tiết của câu chuyện cho phù hợp với sự phát lộ
của tình cảm; tỉ dụ trong chuyện Triệu Việt Vương và Lý Nam Đế, sự cạnh
tranh ảnh hưởng giữa hai vương hữu giữa lúc đang kịch liệt tự nhiên đi đến
một sự thỉnh hòa. Cảo Nương đang bơi lội trong hạnh phúc không thấy sự
giả tạo của mối tình hờ, thêm vào đấy vẻ đẹp trai của Nhã Lang, ngôn ngữ
dịu dàng của chàng làm cho Cảo Nương càng sung sướng hơn nữa trong
duyên mới. Thế rồi cái phải xảy ra đã xảy ra. Cảo Nương ngay khi chết vẫn
không nghi ngờ dã tâm của chồng. Sự yên lặng của nàng trước sau khi chết
mang rất nhiều ý nghĩa. Lý Tế Xuyên đã chuẩn bị mọi chi tiết để cho tình
cảm được phát biểu một cách tuần tự, hồn nhiên, sâu sắc và cảm động.
Nghệ thuật tả tình còn già giặn hơn nữa trong chuyện Sơn Tinh và Thuỷ
Tinh. Tác giả cho biết hai chàng là một đôi bạn thân; đó là một điểm quan
trọng để cho ta thấy tất cả những ngang trái, những đau khổ trong sự thù
hằn mà nhan sắc của một thiếu nữ đã mang đến để chia rẽ hai người bạn.
Thêm vào đấy sự nhu nhược của nhà vua, sự khéo léo của Lạc hầu, bằng ấy
tình tiết để làm cho câu chuyện rắc rối hơn, cho sự căm thù giữa hai người
bạn thêm kịch liệt tàn nhẫn. Mỗi lần mùa thu đến, cùng với gió lạnh trở về
khơi nhớ nhung, Thuỷ Tinh lại dâng nước lên như muốn làm cho Sơn Tinh
chết đuối trong cơn phẫn nộ của chàng.
3. Kỹ thuật đối thoại
Phần đối thoại là một trong những phần quan trọng trong kỹ thuật sáng
tác. Lý Tế Xuyên đã biết sử dụng đối thoại để làm cho nhân vật linh động,
suy nghĩ và nói năng hoạt bát. Ta thử theo dõi cuộc nói chuyện giữa Nhã
Lang và Cảo Nương mà xem; lời nói của Nhã Lang dịu dàng, êm ái, đầy
