VIỆT NAM MÁU LỬA QUÊ HƯƠNG TÔI - Trang 241

có thể làm lãnh tụ hàng nhì thì hoặc là đã chạy theo Việt Minh hoặc là giữ
thái độ trùm chăn, cầu an, chờ thời. Ngay như ông Ngô Đình Nhu có thù
máu với Cộng Sản mà cũng chỉ tìm đường trốn về Thanh Hóa rồi qua Lào
để cuối cùng về sống an nhàn ở Đà Lạt, và làm một chính khách xa lông đợi
thời. Ông Ngô Đình Diệm, lãnh tụ của phe Công giáo, là người có tên tuổi
thế mà sau khi được ông Hồ Chí Minh trả tự do, dù có mối thù không đội
trời chung với ông Hồ Chí Minh và Việt Minh, cũng chỉ biết về sống tại Sài
Gòn, Đà Lạt, trong vùng Pháp chiếm đóng cho đến cuối năm 1947 mới qua
lại Hồng Kông để yết kiến Cựu Hoàng mong chống Cộng bằng giải pháp
Bảo Đại. Theo giáo sư Buttinger, thì chính ông Ngô Đình Diệm lần đầu tiên
đã đứng chung trên một mặt trận do ông Lê Văn Hoạch thành lập vào năm
1947, gồm nhiều nhân vật Cao Đài, Hòa Hảo, Việt Quốc, Đại Việt, Công
giáo và một số người Phật giáo để ủng hộ vua Bảo Đại. Buttinger lại còn
cho biết rằng trước khi Cựu Hoàng Bảo Đại thành công trong việc xây dựng
những cơ sở pháp lý và các điều kiện chính trị thuận lợi cho một nước Việt
Nam qua thỏa ước Vịnh Hạ Long vào tháng 5 năm 1948, ông đã phái ông
Ngô Đình Diệm về Sài Gòn ngày 30 tháng 3 năm 1948 để thương thuyết
trước với Pháp mà ông Diệm không hoàn thành nổi công tác này.
Ngoài các lãnh tụ trên đây còn phải kể đến bác sĩ Phan Quang Đán và Đức
Giám mục Lê Hữu Từ.
Trong những năm đói (trước và sau năm Ất Dậu), bác sĩ Đán cầm đầu
phong trào khất thực để cứu giúp đồng bào. Sau khi Việt Minh cướp chính
quyền, ông dám ngang nhiên thành lập Phong Trào Ngũ Xã gần hồ Trúc
Bạch Hà Nội để chống lại lực lượng võ trang Việt Minh. Phong Trào Ngũ
Xã không theo Pháp, không dựa vào quân đội Trung Hoa, chỉ là một phong
trào nhân dân chống Cộng. Tờ báo Thiết Thực của Phong Trào đã gây phấn
khởi cho nhiều người quốc gia, đã phổ biến vào tận miền Trung. Khi cuộc
chiến giữa Việt Minh và Pháp xảy ra vào tháng Chạp năm 1946 thì Phong
Trào mới tan rã.
Còn Giám mục Lê Hữu Tư, lúc đầu làm Cố vấn Tôn giáo cho ông Hồ Chí
Minh nhưng sau đó đã viết thư luân lưu lên án Việt Minh là Cộng Sản, rồi
giữ vùng Phát Diệm trong thế tự trị cho đến ngày Quốc trưởng Bảo Đại về