VIỆT NAM MÁU LỬA QUÊ HƯƠNG TÔI - Trang 343

đã phải bỏ ra 11 trang (kể từ trang 23) để phân tách sự liên hệ giữa thuyết
Nhân Vị và Hiến pháp Đệ Nhất Cộng hòa, liên hệ giữa Hiến pháp và Quốc
hội, giữa Quốc hội và Tổng thống, đã có một nhận xét như sau đây:
Triết lý chính trị của ông (Ngô Đình Nhu) muốn đưa ra, đã được tóm tắt
trong đoạn mở đầu và phần căn bản của Hiến pháp 26-10-1956, lại được
nhấn mạnh... đã thành khẩu hiệu chính thức. Tuy nhiên, những ý tưởng này
chỉ thể hiện ra hai thiên đầu của hiến pháp 1956. Còn ở phần cơ cấu chính
quyền, nghĩa là khi chuyển sang phần ứng dụng, và nếu xét về luật công
pháp thì rất khó thấy tương quan gì giữa lý thuyết Nhân Vị và các guồng
máy quốc gia. Bởi thế, năm 1956 tôi không hoài nghi, tuy một số người hài
lòng và cho là lần đầu tiên chúng ta mới kiến tạo được trên một căn bản triết
lý chính trị vững vàng. Trái lại, tôi đã ghi nhận áp lực rất mạnh mẽ của thực
tế, của nhân vật và thời cuộc trong việc xây đắp móng nền của chế độ.
Luật gia Nguyễn Hữu Châu, giáo sư đại học Luật khoa Paris, nguyên Bộ
trưởng Bộ Phủ Thủ tướng VNCH năm 1957, 1958 và có liên hệ với chính
tình miền Nam, đã có những phán xét không tốt đẹp gì cho Hiến pháp Nhân
Vị 1956 của Đệ nhất Cộng hòa. Trong Luận án Cao học Luật khoa
(Mémoire DES, 1960) ông Nguyễn Hữu Châu (hiện ở Pháp) sau khi phân
tách từng chương từng mục đã kết luận rằng:
“Xét đến lịch sử các cơ chế và tư tưởng chính trị của Việt Nam, thật khó mà
không công nhân rằng hệ thống của Hiến pháp ngày 26-10-1956 quả là một
sự thoái hóa so với hệ thống chính trị cổ truyền. Tại vì Hiến pháp 26-10-
1956 đã giữ lại những gì kém tiến bộ nhất của chế độ xưa cũ, rồi bổ túc
bằng những sự kiềm chế tân tiến nhất.
Do đó mà cái ý niệm về lãnh đạo (leadership) được trình bày trong bản dịch
chính thức của Hiến pháp Việt Nam Cộng hòa không có cái ý nghĩa mà các
nhà Xã hội học Mỹ trao gửi lúc đầu.
(Dans l’histoire des institutions et des idées politiques du Vietnam, il sera
difficile de ne pas reconnaitre que le système de la constitution du 26
Octobre 1956 constitua une regression par rapport au système politique
traditionnel. Car il a repris de l’ancien système ce qu’il a le moins
progressiste pour le completer par les moyens de contrainte les plus