VIỆT NAM MÁU LỬA QUÊ HƯƠNG TÔI - Trang 349

đứng ngoài không ủng hộ chế độ Ngô Đình Diệm, hơn nữa còn có nhiều
người Công giáo lại là nạn nhân đau thương của chế độ Ngô Đình Diệm là
khác. Thật vậy, trước hết, đa số những người Công giáo Nam phần (Nam
Kỳ cũ) (dĩ nhiên ngoại trừ một số rất hiếm hoi các linh mục và giáo dân
theo Giám mục Ngô Đình Thục) đã quyết định không ủng hộ ông Diệm.
Việc này chính Chu Bằng Lĩnh (trong tác phẩm “Cần Lao Nhân Vị Đảng”)
và Jean Lacouture (trong tác phẩm “Le Vietnam entre deux Paix”, Paris VIe,
1965) đã nói rõ. Thứ hai là một số hàng giáo phẩm và nhân vật chính trị
Công giáo Trung, Nam, Bắc đã chống đối hoặc bất hợp tác với chế độ Ngô
Đình Diệm và đảng Cần Lao mà tôi biết được như các Đức cha Lê Hữu Từ,
Đức cha Nguyễn Văn Hiền, các linh mục Quỳnh, Của, Vui, Dũng (đó là
chưa kể các linh mục trong nhóm Đường Sống), các nhân sĩ, chính khách
tên tuổi như các ông Lê Quang Luật, Trần Văn Lý, Nguyễn Tôn Hoàn, Trần
Điền, Trần Trọng Sanh, Trương Văn Huế, Nguyễn Văn Huyền, Nguyễn Văn
Trung, Lý Chánh Trung, Mai Ngọc Liệu... Ngay chính Giám mục Nguyễn
Văn Bình, trong suốt thời kỳ cai quản giáo phận Sài Gòn, vẫn ở vị thế độc
lập không chạy theo quỳ lụy chế độ. Đó là chưa kể rất nhiều người Công
giáo ban đầu theo ông Diệm nhưng rồi phản tỉnh trở thành đối lập với chế
độ mà điển hình là ông Phan Xứng và Nguyễn Thái, cựu Tổng Giám đốc
Việt Tấn xã. Ông Nguyễn Thái là một nhà trí thức trẻ tuổi đã hoạt động đắc
lực cho ông Diệm thời ông Diệm còn ở Mỹ. Ông Thái thuộc dòng dõi họ
Nguyễn Hữu Bài có liên hệ thân tình với anh em ông Diệm, thế mà phải bỏ
chế độ ông Diệm lưu vong ra nước ngoài để viết sách phổ biến cùng thế giới
lên án chế độ. (Hiện ông Nguyễn Thái ở California). Nói tóm lại chỉ có đại
đa số người Công giáo miền Bắc và Liên khu Tư di cư và người Công giáo
miền Trung là theo chế độ Diệm để trở thành “Cần Lao Công giáo”.
Tại sao lại có tình trạng biến thể từ “Cần Lao Nhân Vị” ra “Cần Lao Công
giáo” đó ? Theo dõi tiến trình hình thành của Đảng Cần Lao, ta thấy gồm 3
giai đoạn:
Giai đoạn một bắt đầu vào năm 1953 khi ông Ngô Đình Nhu bí mật khai
sinh ra đảng “Cần Lao Nhân Vị” mà đa số cấp lãnh đạo trung ương đều là
những người không Công giáo như các ông Trần Văn Đỗ, Huỳnh Kim Hữu,