VIỆT NAM MÁU LỬA QUÊ HƯƠNG TÔI - Trang 35

cùng đồng một thể. Bởi cái lý đồng cho nên các học thuyết ấy đều theo một
chủ nghĩa “Thiên địa vạn vật nhất thể”. Song mỗi học thuyết đi ra một
đường là vì cách lập giáo và sự hành đạo khác nhau.
Ý niệm ấy lại được triển khai và lý giải rõ ràng hơn và hiện đại hơn qua Lê
Văn Siêu trong cuốn “Việt Nam Văn Minh Sử Cương”, qua Nguyễn Đăng
Thục trong cuốn “Tư Tưởng Việt Nam” và qua Phạm Văn Diêu với những
tài liệu giảng huấn tại đại học Văn Khoa Sài Gòn v.v…
Có lẽ chính cái quan niệm Vô thường và Lý số, tuy bàng bạc và đại chúng
hơn trong dân dã, nhất là cái dân dã tuyệt đại đa số và tuyệt đại nghèo khổ
của nước ta đã tạo nên sức mạnh của dân tộc. Cái sức mạnh đã giúp dân ta
vẫn kiên cường trước sự tàn bạo của thiên nhiên và của quân thù, cái sức
mạnh đã giúp dân ta khoan dung và nhân nghĩa trước những bạc bẽo và hận
thù của đời sống.
Và có lẽ chính nhờ được nuôi dưỡng và lớn lên trong dòng suối văn hóa
Đông phương vốn mang tính chất Tổng hợp và Hướng nội, kẻ viết mới cảm
nhận và thông hiểu được qua lăng kính của hai thuyết Vô thường của nhà
Phật và Lý số của nhà Nho, những thảm cảnh nghiệt ngã và bèo bọt về cảnh
ngộ của cụ Võ Hiển Nguyễn Hữu Bài, và đặc biệt của gia đình ông Ngô
Đình Diệm mà kẻ viết sẽ ghi lại trong tập sách này, những nhân vật và gia
đình đại vọng tộc, bỗng một phút định mệnh, tán gia bại sản đời đời chuốc
lấy oán cừu.
Văn hóa Tây phương, mà bây giờ con em ta đang hấp thụ, dù là Tây phương
tư bản hay Tây phương Cộng Sản, vốn có đặc tính phân tích và hướng
ngoại, thì khó mà cảm nhận và giải thích được những hiện tượng nhân sinh
này, lại càng khó mà hiểu biết và chấp nhận được quan niệm Vô thường và
Lý số của Đông phương, dù gần đây, trước bế tắc nhân văn của con người
và bên bờ vực thẳm của một cuộc chiến tranh hạch tâm khốc liệt, đã có
nhiều nỗ lực tìm về phương Đông để tìm câu trả lời cho cuộc khủng hoảng
nhân văn toàn cầu.
Những nỗ lực đó không những được thể hiện nơi các nghiên cứu của các
nhà xã hội học và triết gia Tây phương như Paul Mus (Thousand Armed
Kannon, A Mystery Or A Problem, 1964), John Blofeld (Bodhi Satva Of