VIỆT NAM MÁU LỬA QUÊ HƯƠNG TÔI - Trang 452

phương pháp chịu đựng những thiệt hại cho đến khi thời gian bắt nó phải tê
liệt hoặc tự hủy.
Tôi đoán ông Diệm muốn trở thành một Nguyễn Công Trứ từng khai phá
vùng Kim Sơn, Tiền Hải (Ninh Bình) nhưng tiếc thay ông lại không có tâm
hồn và tài năng của Nguyễn Công Trứ:
Ngay từ những ngày đầu, chính cá nhân của Tổng thống Diệm và quan niệm
chính trị của ông đã làm giảm thiểu hiệu năng của chính quyền.
Là sản phẩm của một gia đình vừa cuồng tín theo Thiên Chúa giáo vừa
mang nặng tính phong kiến của giai cấp quan lại thống trị, ông Diệm là một
người độc đoán cố chấp, thơ lại đa nghi và câu nệ về phương diện luân lý.
Tinh thần của ông Diệm được mô tả như tinh thần của các lãnh chúa Y Pha
Nho thời Trung Cổ (Spanish Inquisitor).
Bộ máy chính trị của ông Diệm đúng là một định chế gia đình trị, được tổ
chức cứng ngắc và có đặc tính trung ương tập quyền quá độ.
Theo bảng lượng giá của tình báo Mỹ thì tình hình được mô tả như sau:
“Tổng thống Diệm vẫn tiếp tục là nhà cai trị không thể chối cãi được của
miền Nam, tất cả những vấn đề trọng đại và những vấn đề thứ yếu đều do
chính ông ta quyết định.”
Mặc dù cổ võ một chính phủ dân chủ và đại nghị nhưng ông Diệm tin rằng
người Việt Nam cũng tin rằng ông phải cai trị một cách cứng rắn, ít nhất là
trong giai đoạn an ninh quốc gia bị đe dọa.
Ông cũng tin rằng đất nước chưa thể có đối lập chính trị nếu sự đối lập này
làm cản trở và tiêu hao những nỗ lực của chính phủ trong việc thiết lập một
nền cai trị vững chắc. Ông vẫn là một khuôn mặt có phần nào khắt khe và
xa cách đối với hầu hết người Việt, do đó không khơi dậy được sự nồng
nhiệt rộng rãi nào trong lòng quần chúng.
Chế độ Diệm phản ánh quan niệm của ông ta: Bộ mặt chính phủ đại nghị
vẫn được duy trì nhưng trên thực tế, chính phủ đã cai trị một cách hoàn toàn
độc đoán.
Quyền lập pháp của quốc hội bị giới hạn chặt chẽ, quyền tư pháp không
được phát triển và lệ thuộc vào hành pháp. Thành phần nhân sự của hành
pháp lại không ai khác hơn là những thuộc hạ của ông Diệm.