nhưng những tư tưởng mới đó đã không vì thế mà không truyền một tinh
thần mới cho nền văn học Việt Nam của thế kỷ XVIII và đầu thế kỷ XIX.
Những cuộc khởi nghĩa của nông dân và một trình độ phát triển nhất định
của kinh thành hóa đã là động lực thúc đẩy mới đối với nền văn học.
Một điều cần lưu ý là nhiều hếu thuyết vay mượn đề tài những câu
chuyện của Trung Quốc, giống như các nhà văn cổ điển Pháp ở thế kỷ
XVII, sử dụng những để tài Hy Lạp hoặc La Mã.
Những tác phẩm chính thuộc thể loại này là Phan Trần, Tống Trân - Cúc
Hoa, Phạm Công - Cúc Hoa, Hoàng Trừu, Lý Công. Cần dành riêng một vị
trí cho chuyện Thạch Sanh, người tiều phu chiến thắng ma quỷ và giặc
ngoại xâm, vị anh hùng cứu nước xuất thân từ nhân dân lao động, dũng
cảm, anh hùng, nhân hậu. Chàng trai chỉ có độc một chiếc quần đùi và cái
búa, vậy mà đã đánh thắng được tất cả mọi kẻ thù và vượt qua được tất cả
mọi khó khăn.
Nguyễn Du và Truyện Kiều
Mặc dù ra đời vào những năm đầu của thế kỷ XIX, các tác phẩm của
Nguyễn Du(1765 - 1820), về nội dung cũng như văn phong, rõ ràng thuộc
về thế kỷ XVIII. Trong những tác phẩm đó thể hiện rất rõ những cơn biến
động của xã hội thế kỷ XVIII, cũng như những khát vọng đượm tính chất
chủ nghĩa nhân văn và sự chỉ trích xã hội phong kiến. Xuất thân từ một gia
đình quan lại lớn dưới thời nhà Lê, Nguyễn Du đã buộc phải lui về quê
sống cuộc đời ẩn dật khi nhà Lê bị Tây Sơn lật đổ, ông đã lại ra làm quan
dưới triều Gia Long. Nhưng những ấn tượng về những đảo lộn trong thế kỷ
cũng như nhiều năm tiếp xúc với cuộc sống của nhân dân ở thôn xã đã in
sâu vào tâm trí của Nguyễn Du, gây cho ông một niềm thương cảm sâu sắc
đối với nỗi khốn cùng của nhân dân - đôi khi niềm thương cảm đi liền với
lòng căm giận đối với chế độ vua quan, một sự thương yêu tha thiết đối với
những cuộc đời khổ ải. Tất cả đã gây cho ông một nỗi bi quan vô phương
cứu chữa.
Nguyễn Du đã để lại nhiều bài thơ chữ Hán, bài thơ Nôm nổi tiếng Văn
chiêu hồn và kiệt tác Truyện Kiều. Trong các bài thơ chữ Hán, Nguyễn Du
