Một cổ hai tròng Pháp - Nhật
Như vậy là từ năm 1941 đến năm 1945, nước Việt Nam đã chịu đựng chế
độ thuộc địa cũ của Pháp cộng thêm ách chiếm đóng của Nhật. Pháp và
Nhật đồng tình với nhau bòn rút đến mức tối đa các tài nguyên của đất
nước này, “giữ gìn trật tự” và tập trung nỗ lực chống lại phong trào cách
mạng. Tuy nhiên, sự cấu kết ấy không cản trở mỗi bên thực hiện chính sách
riêng nhằm củng cố vị trí của mình cho những cuộc đối đầu về sau. Việc
khai thác kinh tế được tăng cường để vừa thỏa mãn những lợi ích của Pháp,
vừa đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế chiến tranh Nhật Bản. Việc đàn áp tàn
bạo càng nhân lên gấp bội, trong khi nhiều thủ đoạn chính trị được tung ra
nhằm lừa bịp dư luận và lôi kéo các phần tử Việt Nam phản động hoặc
ngây thơ về chính trị.
Đô đốc Decoux được Chính phủ của Pháp cử sang làm toàn quyền Đông
Dương, thi hành chính sách hai mặt, vừa chuyên chế vừa mị dân. Cuối năm
1940, một vài thứ hội đồng trước đó được bầu ra nhằm phết lên chế độ
thuộc địa một nước sơn dân chủ, bị xóa bỏ và mọi quyền hành đều tập
trung vào tay viên toàn quyền và nhất là những cơ quan an ninh đầy quyền
uy. Chính quyền Decoux cũng chú ý khuyến khích những hoạt động văn
hóa nhằm tuyên truyền sự trung thành với nước Pháp, khôi phục những
quan niệm phản động của chủ nghĩa Pétain cũng như của Khổng giáo.
Nhiều trường học mới được mở và số học sinh sau năm 1942, đã từ
450.000 lên 700.000. Một cuộc quyên góp được tổ chức để xây dựng khu
học xá Hà Nội, trong khi các quan lại, địa chủ và tư sản Việt Nam được
khuyến khích thành lập những quỹ hỗ trợ cho các sinh viên nghèo túng.
Chính quyền thuộc địa tìm cách nắm quyền lãnh đạo phong trào xóa nạn
mù chữ cho đến lúc bấy giờ vẫn do những người yêu nước đảm đương.
Chúng tổ chức những cuộc thi văn chương, triển lãm hội họa, phát những
giải thưởng nhằm đề cao nền văn hóa Pháp.
