lớn đã sống lâu đời ở Việt Nam, nhưng không vì thế mà không tổ chức
nhau lại thành một cộng đồng riêng biệt, một khối chặt chẽ gồm 700.000
người tập trung chủ yếu ở Chợ Lớn, một Chinatown(thành phố Tàu) thực
sự nằm lọt trong lòng thành phố Sài Gòn, có ban quản lý riêng, có trường
học và bệnh viện riêng. Là những thương gia lọc lõi, nhiều người Hoa đứng
làm trung gian giữa các công ty lớn của Pháp, rồi của Mỹ với dân chúng
Việt Nam. Món lộc dối dào từ viện trợ Mỹ đã giúp các nhà kinh doanh Chợ
Lớn xây dựng nhanh chóng nhiều xí nghiệp quan trọng và nắm giữ những
guồng máy chính yếu của nền kinh tế Sài Gòn, bằng cách liên kết với một
số bộ trưởng và tướng lĩnh Sài Gòn. Một chế độ do Đảng Cộng sản lãnh
đạo, đối với họ là một mối đe dọa trực tiếp và ngay từ ngày đầu tiên, họ đã
tìm cách phá hoại ngầm nền kinh tế quốc dân; sự phá hoại này lại càng
nguy hiểm hơn nữa, vì những đại thương gia người Hoa ở Chợ Lớn là hạt
nhân là đầu não của cả một mạng lưới gồm hàng trăm ngàn người buôn bán
lẻ phân tán cho đến tận các làng quê hẻo lánh của châu thổ sông Mê Kông.
Ở miền Bắc, gần biên giới Trung Quốc, có một cộng đồng người Hoa khác,
khoảng 200.000 người đánh cá, làm ruộng, thợ thủ công, công nhân. Trên
khắp cả nước có hơn một triệu người Hoa, bị chính sách thù địch của Bắc
Kinh đối với Việt Nam dồn vào một hoàn cảnh khó khăn.
Vài trăm nghìn người Khơ-me mang quốc tịch Việt Nam, quần cư tại
một số huyện của vùng châu thổ sông Mê Kông, vẫn giữ nguyên tiếng mẹ
đẻ và truyền thống tôn giáo của mình.
Mặc dầu đã tái thống nhất về chính trị và hành chính miền Nam, xét từ
nhiều góc độ, vẫn thực sự là một bức tranh do nhiều mảnh ghép lại, gồm
nhiều vùng, nhiều nhóm khác nhau, khi sáp nhập vào chế độ mới đặt ra
những vấn đề lớn. Những vấn đề này lại càng nghiêm trọng thêm do sự can
thiệp trực tiếp hoặc gián tiếp của hai cường quốc lớn là Mỹ và Trung Quốc
và của một nước láng giềng là nước Cam-pu-chia thời Pôn-pốt. Đài ''Tiếng
nói Hoa Kỳ'' công khai kêu gọi nổi loạn, các cơ quan của Mỹ huấn luyện
lính biệt kích ở Thái Lan để tung chúng vào Lào, rồi vào Việt Nam, đài thọ
cho các tổ chức người Việt di cư ở Mỹ đang chuẩn bị phục thù.
