14. Bệnh mê đọc sách của Phòng Pháp Thặng
Ở đời cái gì cũng phải có chừng mức, vượt khỏi chừng mức cho phép, thì
đó thực sự là bệnh. Đọc sách là một thú tao nhã và bổ ích, nhưng ham đọc
sách quá, cũng có thể ví như mắc bệnh vậy. Năm Canh Ngọ (490), ở nước
ta, có quan đô hộ của nhà Tề tên là Phòng Pháp Thặng đã mắc phải chứng
bệnh này. Bệnh của Phòng Pháp Thặng được sách Đại Việt sử kí toàn thư
(ngoại kỉ, quyển 4, tờ 13-b) chép lại như sau:
“Mùa đông, tháng 10 (năm Canh Ngọ 490), quan Thứ sử là Phòng Pháp
Thặng được cử sang thay quan Thứ sử cũ là Lưu Khải. Phòng Pháp Thặng
chỉ mê đọc sách, thường vờ cáo bệnh, không chịu ra làm việc. Quan
Trưởng sử là Phục Đăng Chi, nhân đó tìm cách chuyên quyền, hắn thay đổi
cả quan tướng trong phủ mà Phòng Pháp Thặng cũng không hề hay. Quan
Lục sự là Phòng Tú Văn đem chuyện nói cho (Phòng) Pháp Thặng biết,
Phòng Pháp Thặng cả giận, bắt (Phục) Đăng Chi giam vào ngục đến hơn
mười ngày. (Phục) Đăng Chi đem của cải hối lộ thật nhiều cho em rể của
Phòng Pháp Thặng là Thôi Cảnh Thúc, vì thế, lại được thả ra. (Phục Đăng
Chi) đem quân đánh úp phủ trị, bắt được (Phòng) Pháp Thặng. Hắn nói với
Phòng Pháp Thặng rằng: -Sứ quân đã có bệnh thì không nên khó nhọc với
công việc làm gì nữa.
Xong, đem (Phòng Pháp Thặng) quản thúc riêng ở một nơi. Thế rồi
Phòng Pháp Thặng vì chẳng biết làm việc gì nên lại xin Phục Đăng Chi cho
được đọc sách. (Phục) Đăng Chi nói: -Sứ quân nghĩ không còn sợ phát
bệnh, lại đòi đọc sách.
Và (Phục Đăng Chi) nhất quyết không cho. Sau, hắn tâu với vua nhà Tề
rằng (Phòng) Pháp Thặng bị bệnh động tim không thể nào làm việc gì
được. Tháng 11, ngày Ất Mão, vua Tề cho Phục Đăng Chi làm Thứ sử thay
cho Phòng Pháp Thặng. Phòng Pháp Thặng về quê, đến Ngũ Lĩnh thì mất”.
Lời bàn
Sách thường chỉ cho người những điều hay để học, những điều dở để
tránh, cho nên, nếu chỉ chăm chú học điều hay hoặc giả là chỉ chăm chú để
