Thật là cả một sự khôn ngoan! Mông Cổ đòi các nhân vật cốt để biết về
mỗi ngành dân trí của người Nam tiến đến bậc nào. Sau đó họ muốn tìm
hiểu nước ta có những sản vật gì quý báu. Họ nghiên cứu các điều này để
tùy tiện thi hành dần chương trình xâm lăng và bóc lột của họ.
Mông Cổ đặt quan Đạt Lỗ Hoa Xích tức là quan Chưởng Ấn để giám trị
các châu quận của nước Nam trong khi chưa cướp được hẳn chính quyền
của vương triều bản xứ. Vua chúa nhà Trần cũng hiểu rõ cái manh tâm của
Nguyên chủ nên chịu nhận quan Đạt Lỗ Hoa Xích của họ trong khi cần hòa
hoãn tình thế.
Trong giai đoạn hòa hiếu khá dài này, Trần triều lợi dụng yếu tố thời
gian để tập binh luyện mã, xây dựng cho cuộc tranh đấu một nền tảng vững
chắc trên thực tế, biết rằng sớm muộn cuộc xâm lăng của Bắc phương cũng
lại tái diễn. Sự nhận xét đó đã căn cứ vào chỗ người Mông Cổ đã tung
hoành từ Á qua Âu, làm bá chú hai phần ba thế giới có lẽ nào chịu đấu dịu
mãi với một nhược tiểu dân tộc phương Nam nhất là dân tộc này xưa kia đã
nằm dưới quyền thống trị của giống Hán mà họ vừa mới khắc phục được.
Cuộc áp bức bằng quân lực năm Đinh Tị (1257) đã không thành công,
nhưng trên 20 năm Mông Cổ được Trần triều thần phục, chịu nhận quan
Giám Trị nên Mông Cổ nghĩ cứ lấy uy thế mà lấn dần, kết cục vẫn đi tới
được kết quả mong muốn thfi cần gì phải dùng binh đao, huống hồ binh đao
đã rõ rệt vô hiệu lực. Con tính của họ như vậy cũng hợp lý lắm. Trái lại họ
không ngờ rằng Trần triều hay dân tộc Việt Nam thuở đó đã chỉ quan niệm
việc thần phục nhà Nguyên là một kế sách hòa hoãn với kẻ mạnh, một chiến
lược lùi để tiến trong khi thực lực chưa sung mãn. Quả vậy, dưới triều Lý
dân tộc Việt Nam độc lập trên hai thế kỷ, sau cuộc thắng trận của Lý
Thường Kiệt, gươm đao lâu ngày không mó đến. Qua tới các vua Cao
Tông, Huệ Tông, tổ chức kinh tế quân sự, xã hội lại sao nhãng, Trần triều
mới bột khởi, đâu đã đủ sức chịu nổi một cuộc trường chiến với một dân tộc
hùng cường nhất Thế giời bấy giờ. Cái chước lùi để tiến của Trần triều rõ
rệt là một thủ đoạn rất khôn ngoan của các nhà chính trị đời bấy giờ. Trần
