5 – Binh Chế
Khi còn cần dùng binh đội để đánh giặc Minh quân số của vua Thái Tổ
từ cuộc tổng phản công ở Đông Đô là 25 vạn người. Quân Minh rút lui,
triều đình cho giải ngũ 15 vạn về quê làm ăn, còn giữ lại 10 vạn đóng giữ
các nơi. Số lính này lại chia ra làm 5 phiên, một phiên ở lại lưu dịch, bốn
phiên kia cho về làm ruộng rồi cứ luân chuyển để thay đổi nhau.
6 – Việc Giết Công Thần
Vua Lê Thái Tổ làm vua được 6 năm thì mất, thọ 49 tuổi, đã để lại nhiều
công ơn cho đất nước, do sự nghiệp giải phóng dân tộc, phá tan ách xâm
lăng.Mưu trí tài ba của Ngài thật không có chỗ nào đáng chê trách, duy
trong thời Ngài trị vì, Ngài đã nghe lời dèm pha mà giết oan hai ông Phạm
Văn Xảo và Trần Nguyên Hãn là hai người đã lập được nhiều công lớn
(Ông Nguyễn Trãi cũng đã có phen bị hạ ngục); thật là đáng tiếc!
Sử gia cận đaiạ Trần Trọng Kim viết đến đây đã than cho những người
xấu số ấy như sau:
“Nghĩ mà buồn thay cho mấy người công thần đời xưa chỉ lầm vì hai
chữ công danh mà đem tấm lòng son sắt đi phù tá quân vương trong lúc
nguy nan, mong được chút hiển vinh để cho thỏa cái chí trượng phu ở đời,
ngờ đâu chim bay đã hết, cung tốt cất đi, thỏ lanh chết rồi, chó săn phải
giết; đến khi công việc xong rồi thì không những là một thân mình cũng
không được trọn vẹn mà cả họ hàng thường cũng vạ lây. Thế mới biết chỉ
có Trương Tử Phòng nhà Hán là người kiến cơ hơn cả!”
Đây là một ý kiến có phần xác đáng nhưng không khỏi là một tư tưởng
tiêu cực.
Theo thiển ý của chúng tôi, việc giết hại công thần là điều đáng trách và
cùng đáng buồn cho chuyện đời, khi gian lao nguy hiểm thì có nhau mà lúc
vinh hoa phú quý lại là lúc xa nhau, ngờ nhau để một ngày kia sát phạt lẫn
