đột nhập vào Đông Đô sau, bởi kinh nghiệm đánh thẳng vào quân chủ lực
của nhà Mạc thì không đủ sức.
Trên con đường cánh cung đó, Trịnh đã đánh bại được quân Mạc tưởng
có nhiều hy vọng thành công thì nhà Mạc cũng khôn khéo chẳng kém, cử
đại quân của Mạc Kính Điển theo đường bọ đánh gấp vào Thanh Hóa là sào
huyệt của nhà Lê. Trịnh Kiểm hay tin hoảng sợ vội vã bỏ mặt trận Việt Bắc
về cứu hậu phương của mình.
Tình hình này cứ nhùng nhằng mãi, khi thì Mạc Nam chinh, khi thì Lê
Bắc tiến, chẳng bên nào được thua dứt khoát cho tới năm Tân Dậu (1561)
Mạc Phúc Nguyên qua đời, con là Mạc Mậu Hợp lên nối ngôi.
2 – Biến Cố Tại Nam Triều
Năm Canh Ngọ (1570) Trịnh Kiểm hết số, trao binh quyền cho con trai
là Trịnh Cối, nhưng Trịnh Cối thiếu nhiều đức tính làm lãnh tụ, ưa rượu
chè, sắc dục, không chuyên cần như cha nên tướng sĩ mất cảm tình.
Em Trịnh Cối là Trịnh Tùng liền mưu với bọn Lê Cập Đệ, Trịnh Bách
rước vua về Vạn Lại là nơi hành điện cũ của nhà Lê. Ý Tùng lúc này là
muốn cướp địa vị của anh. Tất nhiên Nam triều nảy ra nội chiến vì sự tranh
giành của hai an hem Trịnh Tùng. Nhà Mạc không bỏ lỡ dịp tốt này, cất
luôn 10 vạn binh vào Tây Đô, Trịnh Cối tự liệu không chống nổi liền hàng
nhà Mạc được giữ quan tước như cũ.[1]
Những ngày đầu, quân Mạc thừa thế tiến lên sông Mã, đóng ở đất Hà
Trung rồi vây An Trường là chỗ căn cứ then chốt của vua Lê (thuộc huyện
Thụy Nguyên).
Vua Lê Anh Tông thấy thế nguy dời về Đông Sơn, phong Trịnh Tùng
làm Tả Thừa tướng thống lãnh binh đội để chống nhà Mạc. Quân Nam do
sự khéo léo của Trịnh Tùng đã trấn giữ được các địa điểm trọng yếu nên
Mạc Kính Điển đánh mãi không xong, phải rút về Bắc.[2]
