Chiếm được Quãng Nam, Tây Sơn tràn xuống Qui Nhơn. Việc này xảy
ra vào mùa Đông năm Ất Mùi (1775). Qua năm sau Nguyễn Lữ với chức
Tiết Chế đánh được Sài Gòn, Gia Định. Duệ Tông chạy qua Biên Hòa sau
nhờ được tướng Đỗ Thành Nhân chiếm lại được Sài Gòn. Nhưng lương
thực và kho tàng ở đây đã bị Tây Sơn chuyển về Qui Nhơn hết sạch.
Bắt đầu từ 1776 thanh thế Tây Sơn lớn trông thấy. Nhạc cho đắ lại thành
Chà Bàn làm kinh đô, dựng cung điện, định triều nghi nganh nhiên xưng
Tây Sơn Vương, phong Nguyễn Lữ làm Thiếu phó, Nguyễn Huệ làm phụ
chính.
Tay chân của Tây Sơn Vương (Nhạc) bấy giờ hầu hết là những tay giang
hồ, vong mạng, những kẻ bất đắc chí trong đó có Nguyễn Hữu Chỉnh là một
mưu sĩ thất thế bên Trịnh chạy sang. Chỉnh là thủ túc của Hoàng Ngũ Phúc
xưa kia. Phúc chết, Chỉnh đi với con nuôi Phúc là Hoàng Đình Bào. Sauk hi
Kiêu binh đảo chánh ở Bắc Hà, bỏ Trịnh Cán lập Trịnh Khải, giết Đình Bào
thì chỉnh chạy qua hàng ngũ Tây Sơn, Chỉnh đã đưa ra bài sách Phù Lê diệt
Trịnh để đem Bắc Hà sang một khúc quanh rộng lướn của lịch sử.
Năm Bính Thân, nhờ bọn Lý Tài và Tập Đình (trước đã theo Tây Sơn)
Đông Cung Dương trốn khỏi tay Tây Sơn vào Gia Định. Bọn này lập
Dương lên làm Tân Chinh Vương và tôn Duệ Tông làm Thái Thượng
Vương, chiếm được Sài Gòn nhưng đến năm Đinh Dậu (1777) thì bị
Nguyễn Lữ đem quân vào đánh bắt và giết chết. Trốn thoát, bấy giờ có
Nguyễn Ánh vừa được 17 tuổi, là cháu Thái Thượng Vương (gọi Võ Vương
bằng ông và là con Chương Võ, con thứ hai của Định Vương), sau này trở
nên đối thủ lợi hại của nhà Tây Sơn và là Thế tổ của triều Nguyễn.
Năm sau (Mậu Tuất – 1778) Nhạc xưng đế lấy niên hiệu là Thái Đức,
phong Huệ làm Long Nhương tướng quân. Sau 8 năm vất vả gian lao, Nhạc
cũng bước lên ngai vàng bệ ngọc như ai, không tài không chí gây sao nổi sự
nghiệp như vậy, giữa một thời đại loạn.
