chuyện tiếu lâm, người bố tâm sự với đứa con gái nhỏ tên M. như nói
chuyện với người lớn. Bề ngoài M. cứng cỏi, nhanh nhẹn nhưng tâm
hồn M. nhạy cảm. Có một lần, tôi thấy M vừa viết lăng nhăng trên
miếng giấy nháp vừa rơi nước mắt. Nhìn vào, tôi thấy đó là hai câu “Bố
đã đi rồi sao Bố ơi, Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời.” Tôi lặng người,
bóp nhẹ vai M. Nó nhớ bố, đau lòng quá nhưng nó không biết làm thơ
để trút nhớ thương thành chữ. Nó đành mượn những bài thơ mà nó
đang học.
Điều lạ lùng là dù thiếu thốn từ sự chăm sóc của cha mẹ tới miếng
ăn hàng ngày nhưng chúng tôi vẫn học giỏi, lao động chăm và ngoan
lắm. Với đầu óc ngây thơ chúng tôi tin lời những người cầm quyền nói
rằng thành quả của mình sẽ đem điểm tốt giúp cho những người cha bị
tù đày. Chúng tôi cảm nhận rằng sự ngoan ngoãn của mình sẽ bù đắp
lại những đau khổ của người lớn, trong đó có cha mẹ chúng tôi và cả
những cô giáo có chồng cũng bị đi tù. Hôm nào tới phiên lớp chúng tôi
quét đường thì con đường sạch như lau, hôm nào phải cạo trúc thì
chúng tôi mím môi mím miệng dùng dao kéo và cả mảnh chai ra sức
cạo từng đống trúc trong khi bụng đói réo từng cơn. Chúng tôi thương
yêu đùm bọc nhau, không hề giả dối đòn phép, và chúng tôi tiếp tục
khóc thương những người thân yêu đang bị đày ải. Có lẽ vào năm
1978... Một ngày kia M. đến lớp với đôi mắt sưng mọng. Mẹ của M.
vừa từ ngoài Bắc trở về với cái tin bố nó đã qua đời. Tội nghiệp, mới
tuần trước M. còn nắn nót ngồi viết thư cho bố để mẹ nó đem theo, cuối
thư nó còn đề “con ráng học giỏi, sinh hoạt Đội thật giỏi để cho bố mau
được Cách mạng khoan hồng.” M. không biết là lúc nó viết dòng chữ
đó, bố nó đã chết rồi. Bố nó chết mà Cách mạng không báo tin, để cho
mẹ nó chắt chiu bán ba tháng tiêu chuẩn dầu lửa lấy tiền mua vé xe ra
Bắc, để cho chị em nó nhịn ăn đổi gạo mua mắm ruốc làm muối sả
thăm nuôi.
Rồi tới năm thứ mười, 1985, ba của N. cũng được thả về. Ông về,
nhưng không có nét gì của người cha cao lớn với nụ cười rộng tới mang
