VÔ GIA ĐÌNH - Trang 58

nhiều làng ở nước Pháp không có trường học. Ở những làng có trường học
thì các ông thầy vì một lẽ này hay lẽ khác, nghĩa là các ông không biết gì
hay có biết nhưng còn công việc khác phải làm, các ông chẳng dạy gì cả.
Các ông chỉ có việc giữ trẻ con khỏi chạy rông, tưởng rằng thế là đủ nhiệm
vụ rồi.
Đó là trường hợp ông thầy ở làng tôi. Không biết ông có đôi chút học thức
không? Có thể có, tôi không dám buộc ông vào tội dốt. Nhưng sự thật là
trong suốt thời gian tôi đến nhà ông, ông không hề cho bạn tôi cũng như
cho tôi một bài học ngắn nào. Ông vốn chuyên nghề đẽo guốc, nên ông chỉ
làm việc cho guốc. Từ sáng đến tối, người ta thấy ông lúi húi làm bắn
chung quanh ông những vỏ bào, gỗ dẻ hay gỗ đào. Chẳng bao giờ ông nói
với chúng tôi một lời, trừ ra khi ông hỏi thăm cha mẹ chúng tôi, hay nói về
trời rét, trời mưa. Đến việc tập đọc, làm tính, tuyệt nhiên ông không nói
một tiếng nào.
Về việc này, ông giao cho cô con gái thay ông để dạy chúng tôi. Nhưng cô
này chuyên nghề may thuê, cũng chăm làm như cha. Trong khi ông bào,
ông đẽo thì cô đẩy kim, kéo kim.
Phải làm để sống. Vì chúng tôi cả thảy là 12 học sinh, mỗi tháng mỗi người
phải trả 50 xu. Như vậy 6 phật-lăng không đủ nuôi sống hai nhân mạng
trong 30 ngày. Những cái guốc và đồ khâu phải bổ túc cho số thu nhập của
nhà trường. Vì thế, có đến trường, có đi học, mà tôi không được chữ nào.
Tôi vừa đi vừa nghĩ. Một lúc lâu, tôi hỏi Vỹ-Tiên:
- Học đọc có khó lắm không?
- Khó cho những kẻ tối dạ. Khó hơn nữa cho những kẻ không có chí. Con
có tối dạ không?
- Con không biết. Nhưng nếu thầy dạy con tập đọc, con chắc rằng con
không đến nỗi không có chí.
- Tốt lắm. Chúng ta sẽ học, khi nào sẵn thì giờ.
Khi nào có thì giờ! Sao không bắt đầu ngay từ bây giờ? Tôi không hiểu
rằng học đọc cũng khó, có dễ đâu. Tôi tưởng tượng lập tức tôi mở quyển
sách là tôi đọc được ngay.
Hôm sau trong khi đi đường, tôi thấy thầy tôi cúi xuống đất nhặt một mảnh