“Và rồi: mọi người đều nghĩ rằng chúng tôi ra đi để có được một cuộc
sống dễ dàng. Họ không biết khó khăn thế nào mới giành được một chỗ nhỏ
cho mình trong một thế giới xa lạ. Chị biết không, rời khỏi đất nước với
một đứa trẻ và một đứa khác đang mang trong bụng. Mất chồng. Nuôi hai
đứa con gái trong sự bần cùng...”
Cô im lặng và Milada nói: “Kể cho họ tất cả những chuyện ấy cũng
chẳng ích gì đâu. Mới gần đây thôi, mọi người vẫn còn tranh cãi, ai cùng
muốn chứng minh là mình chịu nhiều đau khổ hơn người khác dưới chế độ
cũ. Mọi người đều muốn được công nhận là nạn nhân. Nhưng các cuộc đua
tranh về đau khổ đó đã kết thúc rồi. Nếu người ta sẵn sàng tôn trọng cô, thì
sẽ không phải bởi vì cuộc sống khó khăn của cô, mà vì người ta thấy cô có
một người đàn ông giàu có ở bên cạnh!” Họ nói chuyện được một lúc lâu
trong góc phòng thì những người khác lại gần vây lấy họ. Như thể họ tự
trách cứ đã không quan tâm đầy đủ đến người mời mình, họ tỏ ra lắm điều
(say bia làm cho người ta ầm ĩ và cao hứng hơn là say rượu) và trìu mến.
Người phụ nữ đòi uống bia từ đầu cuộc gặp kêu lên: “Dù sao chúng tôi
cũng phải thử rượu vang của cô chứ!” và gọi người bồi bàn mở thêm chai
rót đầy những cái ly.
Đột nhiên Irena có một ảo giác: những cốc bia trên tay và cười ầm ĩ, một
nhóm phụ nữ chạy về phía cô, cô nhận ra họ nói tiếng Séc và hoảng sợ hiểu
rằng mình không ở Pháp, mà đang ở Praha và đang lạc đường. A đúng rồi,
một trong các giấc mơ người nhập cư mà cô nhanh chóng đuổi khỏi trí nhớ:
mặt khác những người phụ nữ xung quanh cô không uống bia nữa, họ chạm
các ly rượu để mừng sức khỏe cô gái từ xa trở vê; rồi một người trong số
họ, mặt mũi rạng rỡ, nói với cô: “Cậu nhớ không? Mình đã viết thư cho cậu
nói là đã đến lúc, đã đến lúc cậu nên quay về!”
Người phụ nữ đó là ai? Cả buổi tối, cô ta không ngừng nói đến bệnh tình
của chồng mình, miêu tả đầy kích động tất cả các chi tiết rùng rợn nhất.
Cuối cùng, Irena cũng nhận ra: cô bạn học ở trường trung học, người đã,
vào đúng tuần lễ chủ nghĩa cộng sản sụp đổ, viết thư cho cô: “Ôi, bạn thân
mến, chúng ta đã già rồi! Đã đến lúc cậu trở về rồi đấy!” Cô ta nhắc lại câu
