thất bại. Cô có năng khiếu trả lời bằng những câu hài hước và rất nhanh,
làm anh thấy vui. Anh không có khả năng nhớ lại được câu nào hết. Một
hôm, anh tự hỏi: nếu cộng một ít kỷ niệm còn lại từ cuộc sống chung giữa
họ, kết quả sẽ là bao nhiêu thời gian? Một phút? Hai phút?
Lại thêm một điều bí ẩn về ký ức, mang tính nền tảng hơn mọi thứ khác:
liệu các kỷ niệm có một dung lượng thời gian có thể đo đếm được hay
không? liệu chúng có diễn ra trong một khoảng thời biến hay không? Anh
muốn dựng lại cuộc gặp gỡ đầu tiên của họ: anh nhìn thấy một cái cầu
thang dẫn từ vỉa hè xuống hầm một quán rượu; anh nhìn thấy những cặp đôi
ngồi riêng rẽ trong bóng tối vàng vọt; và anh nhìn thấy cô, người vợ tương
lai của anh, ngồi trước mặt anh, một cốc rượu trên tay, cái nhìn hướng thẳng
vào anh, với một nụ cười rụt rè. Trong nhiều phút dài anh quan sát cô, tay
vẫn đang cầm cái cốc, mỉm cười, anh dò xét khuôn mặt đó, bàn tay đó, và
trong toàn bộ quãng thời gian ấy cô ngồi bất động, không hề nâng cốc lên
miệng, không hề thay đổi chút nào nụ cười của mình. Và sự kinh hoàng
nằm ở đó: quá khứ mà người ta nhớ không chứa đựng thời gian. Không thể
làm sống lại một tình yêu như khi đọc lại một cuốn sách hoặc như khi xem
lại một bộ phim. Chết đi, người vợ của Josef không còn kích thước nào nữa,
cả kích thước vật chất lẫn kích thước thời gian.
Vì thế mà những nỗ lực làm cô phục sinh trong tâm trí nhanh chóng trở
thành sự tra tấn. Thay vì vui mừng bởi phát hiện lại được một khoảnh khắc
bị lãng quên nào đó, anh tuyệt vọng trước cái mênh mông của sự trống rỗng
bao quanh khoảnh khắc ấy. Một hôm, anh tự cấm mình đi lang thang trong
những hành lang của quá khứ và chấm dứt các thử nghiệm vô vọng trong
việc làm cô sống lại một cách nguyên trạng. Thậm chí anh còn tự nhủ rằng
thông qua cái việc chăm chăm nhìn vào tồn tại đã qua của cô đó, anh đã một
cách đểu cáng đẩy cô vào trong một viện bảo tàng dành cho những thứ đồ
vật bị mất và loại trừ cô khỏi cuộc sống hiện tại của anh.
Mặt khác, họ chưa bao giờ thờ phụng các kỷ niệm. Tất nhiên, họ không
hề hủy những bức thư riêng tư và những cuốn sổ nơi họ ghi lại các nghĩa vụ
và những cuộc gặp của mình. Nhưng họ chưa bao giờ nghĩ tới chuyện đọc
lại chúng. Như vậy là anh quyết định sống với người chết như đã từng sống
