cuộc, không có cái quyền to lớn gột rửa tội trạng cho bị cáo mà chỉ có
quyền giải thoát bị cáo khỏi tội trạng mà thôi. Nghĩa là nhờ kiểu tha ấy, ông
anh có thể tạm thời thoát khỏi tội trạng, nhưng tội trạng vẫn cứ treo lơ lửng
trên đầu ông anh với tất cả các hậu quả của nó có thể kéo theo nếu cấp trên
can thiệp vào. Nhờ các mối quan hệ của tôi với tổ chức tư pháp, tôi có thể
giải thích cho ông anh rõ sự khác nhau giữa hai kiểu tha ấy trong thực tiễn
biểu hiện ra như thế nào. Đối với kiểu tha bổng, tất cả các hồ sơ của vụ án
đều phải bị thủ tiêu hết, hủy bỏ toàn bộ, không lưu lại tí gì, chẳng những
bản cáo trạng, mà cả những giấy tờ dính dáng đến vụ án, kể cả giấy quyết
định tha, không sót lại gì hết. Đối với kiểu tha tạm thì khác. Quyết định tha
tạm không đem lại bất cứ thay đổi gì cho vụ án, ngoài việc trong tập hồ sơ
có thêm giấy chứng nhận vô tội, bàn quyết định tha và những lý do. Còn về
tất cả các phương diện khác, trình tự tố tụng vẫn tiếp diễn. Người ta vẫn
tiếp tục chuyển nó lên tòa án cấp trên rồi lại trả nó về tòa án cấp dưới, như
thủ tục luân chuyển các hồ sơ từ văn phòng này đến văn phòng khác đòi
hỏi, cứ thế hết đợt này đến đợt khác, khi lên khi xuống, với độ dao động khi
lâu khi mau và những lúc dừng lại hoặc chóng hoặc chầy... Chẳng bao giờ
biết được con đường nó sẽ đi ra sao. Cứ đứng ngoài mà nhìn, đôi khi người
ta có thể tưởng rằng tất cả đã bị quên bẵng đi từ lâu, giấy tờ mất hết rồi và
bị cáo coi như được tha hẳn; song những ai am hiểu thì biết rõ là không
phải như thế. Chẳng có giấy tờ nào mất mát, tổ chức tư pháp không bao giờ
quên. Một ngày kia, chẳng ai ngờ tới, có viên quan tòa nào đó xem bản cáo
trạng, thấy rằng nó chưa mất hiệu lực và lập tức ra lệnh bắt. Từ khi tha đến
khi bị bắt lại là cả một thời gian dài, có khả năng như thế lắm và tôi có thể
dẫn ra nhiều trường hợp, nhưng cũng rất có thể bị cáo được tha, vừa ra khỏi
tòa đã có người chờ sẵn ở hè phố để bắt lại lần nữa. Lúc ấy dĩ nhiên là vĩnh
biệt tự do.
- Và vụ án lại bắt đầu nữa ư? - K. hoài nghi hỏi.
- Đã đành, - Họa sĩ đáp - vụ án lại tiếp diễn, nhưng vẫn còn khả năng
tạm tha lần nữa; lúc ấy lại phải bắt đầu thu góp mọi sức lực; không bao giờ
nên đầu hàng cả.
