chất, những dữ kiện không thể bàn cãi, hay ít nhất, như Descartes nói, nằm
ngoài sự nghi ngờ vừa phải, hợp lý: có thể coi chúng như những tiên đề.
Nhưng đến đây thì chúng ta đã bước vào lãnh thổ quen thuộc. Điều tra tội
phạm là cái gì nếu không phải là trò chơi cũ kỹ của chúng ta, nghĩ ra những
ức thuyết, những giải thích khả dĩ phù hợp với dữ kiện, rồi thử chứng minh
là đúng? Tôi bắt đầu đọc một cách có hệ thống về những vụ án mạng đời
thực, tôi lần mò xâu chuỗi hết những báo cáo của công tố viên nộp cho
quan tòa, tôi nghiên cứu phương pháp ước định giá trị của bằng chứng và
xây dựng một phán quyết hay một sự tha bổng trong tòa án. Cũng giống
như hồi mới lớn tôi đọc hàng trăm cuốn truyện trinh thám vậy. Lần hồi, tôi
tìm ra một số lượng những sự khác biệt nhỏ rất lý thú, một thẩm mỹ cố hữu
trong điều tra tội phạm. Và cả một số loại lỗi nữa. Tôi đang nhắc đến loại
lỗi ngay từ lý thuyết trong tội phạm học, có khả năng là đáng chú ý hơn.”
“Lỗi kiểu như thế nào?”
“Cái đầu tiên, và rõ rệt nhất, chính là gắn tầm quan trọng quá mức
cho bằng chứng hiện vật. Cứ xem tình huống đang xảy ra trong vụ án này
thì rõ. Anh còn nhớ, thanh tra Petersen đã gửi một người của ông ta đến thu
thập mẩu thư mà tôi đã nhận được. Lại một lần nữa, kẽ hổng không thể
vượt qua mở ra giữa cái có thật và cái có thể chứng minh. Tôi đã nhìn thấy
mẩu thư, và đấy là một đoạn của sự thật mà cảnh sát không thể tiếp cận
được. Dưới con mắt của thủ tục cảnh sát thì lời khai của tôi không có ích gì
nhiều lắm; nó không có sức nặng tương đương với chính cái mảnh giấy kia.
Thế này, viên cảnh sát, Wilkie, đã thực hiện nhiệm vụ của mình với sự tận
tâm hết mức. Anh ta đã thẩm vấn Brent và yêu cầu anh kia thuật đi thuật lại
câu chuyện. Brent nhớ rất rõ đã thấy một mảnh giấy gập đôi lại ở dưới đáy
sọt giấy vụn của tôi, nhưng anh ta không hề nghĩ đến chuyện thử đọc nó
xem sao. Brent cũng nhớ là tôi có hỏi anh ta có cách nào lấy lại được mảnh
giấy ấy không, và anh ta trả lời Wilkie câu đã trả lời tôi: anh ta đã trút hết
những gì bên trong sọt giấy vào một bao rác lớn gần đầy, và ngay sau đó đã
đem đi đổ bỏ. Đến lúc Wilkie có mặt ở Merton, xe chở rác đã đến và rời
