“Frank không phải là một nhà chuyên môn logic học,” Seldom nói.
“Chính ra thì ông ấy không bao giờ là kiểu toán học gia viết các bài nghiên
cứu hay tham dự hội nghị thảo luận. Không lâu sau khi ra trường, ông nhận
việc làm ở một công ty tư vấn lớn về tuyển nhân sự. Công việc của ông liên
quan đến việc chuẩn bị và đánh giá trắc nghiệm cho ứng cử viên của nhiều
loại việc làm. Ông được phân vào bộ phận chuyên về vận dụng ký hiệu và
trắc nghiệm IQ. Vài năm sau, ông còn được giao phó việc soạn những bài
trắc nghiệm tiêu chuẩn cho các trường cấp hai toàn nước Anh. Ông bỏ cả
cuộc đời chuẩn bị những liên chuỗi logic thuộc loại căn bản nhất, như cái
tôi đã cho anh xem: cho biết ba ký hiệu đầu, xin điền vào ký hiệu thứ tư.
Hay liên chuỗi số: cho các số 2, 4, 8, xin viết con số kế tiếp trong liên
chuỗi. Frank làm việc rất tỉ mỉ như với một nỗi ám ảnh. Ông ấy thường
kiểm tra lại cả núi bài làm trắc nghiệm từng cái một, và ông bắt đầu nhận ra
một điều rất lạ. Ta có, dĩ nhiên, những bài làm hoàn chỉnh, mà anh có thể
nói, như Frank sau này viết với sự tế nhị tuyệt vời, là câu trả lời của thí sinh
hoàn toàn khớp với chờ đợi của người khảo thí. Cũng có những bài làm,
loại này thuộc về đa số áp đảo, mà Frank gọi là phân bố chuẩn đường cong
chuông - bài làm với một ít sai sót thuộc về dạng lỗi được dự trù.”
“Nhưng lại có loại thứ ba, luôn luôn ít nhất, đã bắt Frank phải chú
tâm. Đây là những bài gần như hoàn hảo, trong đó tất cả mọi câu trả lời, trừ
một câu, đều đúng như mong đợi. Nhưng nó khác với những trường hợp
thông thường là sai lầm trong câu này có vẻ, với cái nhìn ban đầu, hết sức
vô lý, một sự tiếp nối mù quáng hay hú họa, hoàn toàn nằm ngoài tập hợp
những lỗi thường gặp. Vì tò mò, Frank nghĩ đến việc hỏi những thí sinh
thuộc loại ít ỏi này lý giải câu trả lời của họ, và tại đây ông ấy nhận được sự
bất ngờ đầu tiên. Những câu trả lời mà ông ấy cho là sai, thật ra là một cách
khác cũng có thể dùng và hoàn toàn hợp lý để tiếp tục liên chuỗi, chỉ là với
một cách lý giải phức tạp hơn nhiều. Điều lạ lùng là những thí sinh này
không nhìn ra được lời giải sơ đẳng của Frank, mà lại nhảy cao vượt khỏi
nó, như bằng một tấm ván nhún vậy. Hình ảnh tấm ván nhún cũng là của
Frank nghĩ ra: ông ấy coi ba con số hay ký hiệu viết trên tờ giấy cũng như
